Xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu: Dấu ấn chặng khởi đầu

Để giữ vững và nâng tầm các tiêu chí nông thôn mới (NTM), thời gian qua nhiều địa phương nỗ lực thực hiện mô hình khu dân cư kiểu mẫu, từng bước tạo nên những ngôi làng văn minh, hiện đại nhưng vẫn giữ được hồn quê xứ Quảng.

Xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu theo hướng văn minh, hiện đại nhưng vẫn giữ được hồn quê xứ Quảng. Ảnh: VĂN SỰ

Điểm sáng Điện Bàn

Giữa tháng 12, chúng tôi về thăm ngôi làng Hà An nằm bên dòng sông Thu Bồn thuộc xã Điện Phong (Điện Bàn). Ông Huỳnh Kim Bá - Trưởng thôn Hà An cho biết, mỗi vụ nông dân nơi đây gieo sạ 15ha lúa, năm 2017 này năng suất lúa bình quân toàn thôn đạt 70 tạ/ha, tăng 10 tạ/ha so với cách đây 5 năm nhờ điều kiện sản xuất được cải thiện. Thời gian qua địa phương cũng tập trung huy động các nguồn lực để kéo điện ra nhiều cánh đồng nhằm thủy lợi hóa đất màu với tổng chi phí hơn 2 tỷ đồng. Nhờ nước tưới dồi dào, người dân mạnh dạn thực hiện các mô hình luân canh, xen canh rau màu như đậu xanh, bắp nếp, đậu phụng, bồ ngót, mồng tơi… với diện tích 40ha. Bình quân mỗi năm, 1ha đất màu cho thu nhập 150 - 230 triệu đồng. Ông Bá chia sẻ thêm: “Những năm gần đây, người dân trong thôn cũng đã xây dựng được nhiều mô hình nuôi bò nhốt chuồng cho hiệu quả kinh tế cao. Hiện cả thôn có khoảng 100 gia đình nuôi bò theo hướng thâm canh với quy mô mỗi hộ 4 - 6 con, hàng năm 1 mô hình thu lãi 25 - 40 triệu đồng. Cùng với đó, một số ngành nghề tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ bước đầu phát triển như mộc dân dụng, cơ khí, điêu khắc gỗ, buôn bán tạp hóa… góp phần đưa thu nhập bình quân đầu người năm 2017 đạt 35 triệu đồng; tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 2,85%, chủ yếu là các đối tượng bảo trợ xã hội”.

Thời gian qua, hệ thống điện, đường giao thông, trường học ở thôn Hà An cũng được xây dựng khang trang. Riêng từ tháng 9.2017 đến nay, cán bộ và nhân dân trong thôn đã tiến hành lắp đặt tên đường, biển số nhà, biển báo giao thông, nâng cấp một số tuyến đường thấp trũng, xây dựng bồn hoa dọc trục đường chính và trồng 300 cây xanh. Qua kết quả đánh giá, đến thời điểm này thôn Hà An đã hoàn thành tất cả 10 tiêu chí của mô hình khu dân cư NTM kiểu mẫu. Tuy nhiên, muốn giữ chuẩn và nâng tầm các tiêu chí đã đạt được, những năm tới thôn Hà An cần huy động hơn 1,5 tỷ đồng để tiếp tục đầu tư thi công hệ thống giao thông, điện, chỉnh trang vườn và nhà ở hộ gia đình, văn hóa, giáo dục, y tế…

Hiện nay, thị xã Điện Bàn có 13/13 xã đạt chuẩn NTM tiến hành xây dựng 13 khu dân cư kiểu mẫu. Qua kết quả rà soát, đến nay 100% khu dân cư đều đạt chuẩn theo quy định. Ông Nguyễn Đức Chơi – Trưởng phòng Kinh tế Điện Bàn chia sẻ: “Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là tinh thần đoàn kết trong nhân dân nên diện mạo nông thôn ở hầu hết khu dân cư được chọn triển khai thí điểm đã có nhiều khởi sắc, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng nâng cao. Kết cấu hạ tầng thiết yếu đang dần hoàn thiện, lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế, môi trường có bước chuyển biến tích cực… Những thành quả đạt được ở bước khởi đầu sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của mô hình NTM trong các năm tiếp theo”.

Lan tỏa mạnh mẽ

Ngày 26.7.2016, UBND tỉnh có Quyết định số 2663/QĐ-UBND về việc ban hành Bộ tiêu chí khu dân cư NTM kiểu mẫu giai đoạn 2016 - 2020. Ngay sau đó, Chi bộ cùng Ban dân chính thôn Đại Bình (Quế Trung, Nông Sơn) quyết định chọn tiêu chí thứ 2 (vườn - nhà ở hộ gia đình) làm mũi nhọn và đề ra phương án cụ thể để thực hiện tốt mô hình này. Đến nay, khu dân cư Đại Bình đã hình thành rất nhiều khu vườn chuyên canh các loại cây ăn quả đặc sản bản địa, vừa tạo cảnh quan vừa mang lại hiệu quả kinh tế cao. Qua thống kê, hiện toàn thôn có 22ha bưởi trụ, 6ha sầu riêng và 10ha cam, quýt, lòn bon…, hàng năm cho thu nhập 6 - 8 tỷ đồng. Nhiều nhà vườn ở làng Đại Bình đã mạnh dạn đầu tư phát triển các loại hình dịch vụ như ẩm thực, homestay… để thu hút khách du lịch. Ngoài thôn Đại Bình, việc xây dựng mô hình khu dân cư NTM kiểu mẫu tại 2 thôn khác là Lộc Trung (Quế Lộc) và Trung Yên (Sơn Viên) thuộc huyện Nông Sơn cũng đang thực hiện quyết liệt. Trong khi đó, tại Thăng Bình, việc triển khai mô hình này cũng được quan tâm đúng mức. Đầu năm nay, bình quân số tiêu chí đạt chuẩn của 15 khu dân cư của 15 xã mới chỉ đạt gần 4 tiêu chí/khu. Với sự nỗ lực và quyết tâm cao của các cấp, các ngành và người dân, đến cuối tháng 10 năm nay, 4 xã phấn đấu về đích NTM năm 2017 đã hoàn thành 10/10 tiêu chí khu dân cư kiểu mẫu.

Để xây dựng thành công mô hình khu dân cư NTM kiểu mẫu, thời gian qua các địa phương đã tổ chức 43 lớp tập huấn thu hút 3.570 lượt người tham gia. Cạnh đó, in và phát hành gần 63.300 tờ rơi, 200 đĩa DVD tuyên truyền về bộ 10 tiêu chí cấp phát đến tận thôn, bản. Đặc biệt, chính quyền các huyện, thị xã, thành phố linh hoạt huy động nhiều nguồn lực để thực hiện các phần việc. Theo đó, tổng kinh phí huy động được gần 260 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước các cấp hỗ trợ 73,3 tỷ đồng, nhân dân đóng góp 11,2 tỷ đồng, còn lại là lồng ghép và vận động từ các kênh khác. Ông Đỗ Vạn Lộc – Phó Chánh Văn phòng điều phối NTM tỉnh cho biết, toàn tỉnh có 135 thôn đăng ký xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, trong đó năm 2017 có 11 thôn đăng ký đạt chuẩn và đang được UBND cấp huyện thẩm tra, công nhận. Hiện nay, bình quân số tiêu chí đạt chuẩn của 1 khu dân cư trên địa bàn Quảng Nam là 4,2 tiêu chí, tăng 1,2 tiêu chí/khu so với khi chưa thực hiện mô hình. Ông Lộc nói: “Thời gian qua, một số khu dân cư đã có nhiều nỗ lực trong việc tạo dựng cảnh quan môi trường sạch đẹp, kinh tế vườn chuyển biến tích cực. Dáng vóc những khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu đã và đang tạo sức bật mạnh mẽ trong việc hoàn thiện, nâng cao các tiêu chí NTM. Đặc biệt là góp phần giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa, nét đặc thù của từng vùng, miền ở xứ Quảng”.

Nâng tầm tiêu chí

Việc thực hiện mô hình khu dân cư kiểu mẫu chính là nâng chất cho Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM. Tuy nhiên, nếu xét về tổng thể thì hiện nay chất lượng đạt chuẩn của một số tiêu chí ở một số địa phương còn thiếu tính bền vững. Phần lớn tiêu chí về hạ tầng thiết yếu mới dừng lại ở ngưỡng đạt như giao thông, trường học, cơ sở vật chất văn hóa. Trong khi đó, tiêu chí về hộ nghèo và thu nhập được xem là mấu chốt nhưng hiện nay vẫn đạt thấp, vì thế cần phải có cơ chế, chính sách hỗ trợ thiết thực nhằm giúp người dân vươn lên trong cuộc sống. Theo ông Trần Quang Hải - cán bộ chuyên trách NTM thị xã Điện Bàn, thời gian đến UBND tỉnh cần xem xét, sửa đổi tiêu chí hộ nghèo, thu nhập, y tế cho phù hợp với điều kiện thực tế. Đồng thời chỉ đạo ngành liên quan lồng ghép những nguồn vốn hỗ trợ cho các địa phương để thực hiện một số phần việc còn dang dở, góp phần xây dựng thành công khu dân cư NTM kiểu mẫu.

Còn ông Đỗ Vạn Lộc - Phó Chánh Văn phòng điều phối NTM tỉnh thì đề nghị chính quyền các địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động dưới nhiều hình thức để nâng cao nhận thức của cán bộ và nhân dân. Đồng thời gắn việc xây dựng mô hình này với các phong trào như “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “5 không, 3 sạch”, “Nông dân sản xuất - kinh doanh giỏi”, “Nhà sạch, vườn đẹp”. Theo ông Lộc, tất cả hoạt động trong xây dựng khu dân cư kiểu mẫu phải đi vào thực chất, kết quả đạt được đảm bảo tính bền vững cao. Mặt khác, mỗi thành viên ban chỉ đạo phải thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện hằng tháng, hằng quý để kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn.

NGUYỄN SỰ