"Xoáy sâu vào vấn đề văn hóa"

Sau hơn nửa thế kỷ kể từ ngày Phan Khôi mất, sau những thăng trầm biến động, một cuộc hội thảo cấp tỉnh được tổ chức, ngõ hầu tôn vinh, nhìn nhận lại những đóng góp xuất sắc của ông cho nền văn hóa, học thuật, báo chí của nước nhà nói chung và đất Quảng nói riêng.

“Xoáy sâu vào vấn đề văn hóa, những đóng góp của ông cho nền văn hóa, học thuật, báo chí… Một người con Quảng Nam có những hoạt động, tư tưởng và tác phẩm xuất sắc trên lĩnh vực văn hóa. Vì đây là một tên tuổi lớn, với một hội thảo cấp tỉnh, khó lòng nói hết cuộc đời và sự nghiệp của một người tài danh như Phan Khôi. Thế nên, trong hội thảo lần này, tinh thần của chúng tôi là cố gắng làm rõ những đóng góp trong lĩnh vực văn hóa nước nhà của cụ Phan Khôi” - ông Đinh Hài chia sẻ. Là một trong những nhà trí thức xuất sắc tiêu biểu của Quảng Nam và cả nước, đã có những đóng góp quan trọng và có ảnh hưởng lớn trên nhiều lĩnh vực báo chí, lịch sử, văn học và tư tưởng Việt Nam thế kỷ XX, nhưng phải đến thời điểm này, Quảng Nam mới đủ điều kiện để tổ chức hội thảo  “Phan Khôi và những đóng góp trên lĩnh vực văn hóa dân tộc”.

Nhà thờ tộc Phan tại làng Bảo An (Điện Bàn).

Với những đóng góp của Phan Khôi - một người con xứ Quảng, đối với lĩnh vực văn hóa, đến nay mới tổ chức một hội thảo khoa học về ông, có phải là một sự chậm trễ?  Ông Đinh Hài cho biết, không thể nói nhanh hay chậm trong công tác tổ chức một hội thảo khoa học về Phan Khôi, bởi phải có sự phối hợp chung giữa địa phương, gia đình, các nhà khoa học, và phải có một sự chuẩn bị tư liệu nhằm ghi nhận cống hiến của ông trong lĩnh vực văn hóa, học thuật.

Tính đến thời điểm này, Ban tổ chức Hội thảo đã nhận 35 tham luận của các nhà nghiên cứu, nhà sử học, nhà văn hóa trên cả nước. Trong đó có những tham luận từ phía gia đình của cụ, với những câu chuyện, những ký ức về một người cha và hành trình gìn giữ những di cảo của cụ… Ông Đinh Hài cho rằng đây là một sự quan tâm rất đáng mừng cho một hội thảo khoa học cấp tỉnh. “Chứng tỏ Phan Khôi là một tên tuổi thu hút sự quan tâm của công luận” - ông Hài nói. Truyền thống dòng tộc Phan làng Bảo An (Điện Quang - Điện Bàn), Phan Khôi với phong trào Duy tân và Đông du, thời lên Việt Bắc kháng chiến và trở thành nhân sĩ dưới chế độ mới… là những nét chính về Phan Khôi sẽ được làm rõ tại hội thảo. Trong đó, phải kể đến sự phát triển tư tưởng của Phan Khôi từ 1945 - 1959, là một người yêu nước, nhân sĩ trí thức đứng về phía Mặt trận Việt Minh kháng Pháp, đã có những đóng góp trong phản biện nhằm xây dựng một nền văn nghệ mới tốt đẹp hơn.

Nhóm vấn đề thứ 2 sẽ thảo luận tại hội thảo là những đóng góp trong sự nghiệp học thuật của Phan Khôi. Trên phương diện một người làm báo, tổ chức các sự kiện báo chí, khả năng của ông trong các thể loại báo chí nghị luận, phê bình, trao đổi, văn phong báo chí và việc sử dụng phương ngữ báo chí… cũng nhận được khá nhiều tham luận về vấn đề này. Sự xuất hiện của Phan Khôi trên phương diện là nhà tư tưởng, người yêu quý lịch sử nước nhà, một nhà ngữ học quyết liệt gìn giữ sự trong sáng của tiếng Việt, một Phan Khôi nhà phê bình văn học, nhà thơ, nhà văn, dịch giả, nhà khoa học… đều sẽ được hứa hẹn làm rõ tại hội thảo lần này.

LÊ QUÂN