Xử lý ô nhiễm môi trường Cù Lao Chàm: Vẫn còn bất cập

Tìm hướng xử lý rốt ráo vấn đề rác thải và môi trường ở Cù Lao Chàm vẫn là một bài toán nan giải trong bối cảnh các giải pháp tạm thời chưa đem lại hiệu quả như mong đợi.

Kiểm soát rác thải

Kể từ khi được công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới vào năm 2009, lượng du khách đến tham quan Cù Lao Chàm liên tục tăng mạnh qua mỗi năm. Riêng trong năm 2015, hòn đảo này đã đón hơn 400 nghìn lượt khách, điều này mở ra nhiều cơ hội cũng như áp lực trong công tác xử lý rác thải, vệ sinh môi trường. Thống kê cho thấy, cách đây 3 năm lượng rác thải trên đảo mỗi ngày khoảng 1,3 nghìn tấn, trong đó riêng thôn Bãi Làng khoảng gần 800kg với 270kg rác không phân hủy được. Đến nay, khối lượng rác thải mỗi ngày đã tăng hơn 2 lần vào khoảng trên 3 tấn và có chiều hướng tăng cao hơn nữa.

Khu vực Eo Gió hội tụ nhiều yếu tố thuận lợi để làm điểm du lịch nhưng hiện là khu vực tập trung nhiều rác thải. Ảnh: Q.T

Trước tình trạng này, chính quyền TP.Hội An đã có nhiều động thái can thiệp để giữ sự hài hòa với môi trường của Khu dự trữ sinh quyển thế giới. Bước đầu tiên là hoàn thành công trình xây dựng hệ thống xử lý chất thải rắn trên đảo tại Eo Gió vào năm 2009 với tổng diện tích quy hoạch khoảng 12.000m3² , công suất ước tính khoảng 2,15 tấn/ngày. Được biết trước khi xây dựng nhà máy, rác thải ở đây khi được phân loại (vô cơ và hữu cơ) bởi Công ty Công trình công cộng Hội An sẽ được vận chuyển vào đất liền định kỳ mỗi tuần 2 lần. Tuy nhiên hình thức này vừa tốn kém lại không đảm bảo về mặt xử lý, chính vì vậy hệ thống xử lý rác thải được xây dựng đã giải quyết được cơ bản vấn đề rác thải phát sinh trên địa bàn xã.

Bên cạnh đó, khoảng giữa năm 2016 Công ty CP Đầu tư và phát triển Đồng Xanh tỉnh Bắc Giang đã trao tặng cho xã đảo một lò đốt rác thải sinh hoạt bằng không khí đối lưu theo công nghệ Nhật Bản có thể xử lý trung bình mỗi ngày 3 tấn rác. Về lý thuyết, nhìn chung chưa có vấn đề phát sinh thế nhưng qua khảo sát thực tế và thực hiện đối thoại với người dân đã bắt đầu lộ ra nhiều bất cập. Chị Trần Thị Kim Thùy - cán bộ môi trường, UBND xã Tân Hiệp cho biết, vào mùa hè lượng rác thải tăng lên gấp 3, 4 lần ngày thường tạo sức ép khá lớn lên khu xử lý rác thải, một phần trên thực tế lò đốt rác chỉ có thể xử lý trung bình mỗi ngày 2,5 tấn nên rác thải luôn trong tình trạng quá tải, ứ đọng gây mất thẩm mỹ và ô nhiễm (phần lớn rác thải từ các nhà hàng). Trong khi đó việc phân loại rác chưa được thực hiện một cách triệt để làm ảnh hưởng đến công tác quản lý chất thải rắn.

Vẫn loay hoay

Tại Hội thảo “Thực trạng - giải pháp quản lý rác thải và bảo vệ môi trường tại Cù Lao Chàm” vừa diễn ra, nhiều vấn đề bức xúc cũng lần đầu được thảo luận trực tiếp tuy nhiên chưa có biện pháp cụ thể. Ngoài chuyện xử lý rác thải, người dân cũng lên tiếng về những hiện trạng đã và đang tác động không nhỏ đến môi trường hòn đảo “nói không với túi ni lông” hiện nay. Đó là chuyện chưa có hệ thống xử lý nước thải, trong khi nước thải sinh hoạt hiện nay đổ trực tiếp ra các rạn san hô quanh đảo. Những ảnh hưởng mầm mống của rác thải từ đất liền cũng khiến nỗi băn khoăn, âu lo gia tăng.

Có cơ hội tham quan Eo Gió chúng tôi dễ dàng nhận thấy đây là một địa điểm khá bất hợp lý để xây dựng khu xử lý, chôn lấp rác thải. Vị trí này khá đẹp có thể đưa vào khai thác du lịch, ở trên núi cao gần nguồn nước và là nơi lộng gió, bãi chôn lấp lại rất gần eo biển phía dưới, hố chôn sau gần 8 năm hoạt động đã sắp đầy. Thêm nữa, do ở quá cao, đường hẹp lại quanh co, xe vận chuyển rác thường xuyên gặp phải tình trạng hư hỏng, mỗi lần sửa là rác thải lại chất đống ở các khu tập kết gây ô nhiễm nghiêm trọng, nhất là mùa hè.

Ngoài ra theo phản ảnh của một số ngư dân trên xã đảo, họ nhận thấy dòng chảy của mạch nước ngầm đổ về hồ bãi Bìm dường như đã có sự thay đổi, trong khi đó hồ Bìm là nguồn cung cấp nước của phần lớn hộ dân trên đảo. Lượng đất đá từ hệ thống đường quanh đảo cũng là mối đe dọa với các rạn san hô vào mùa mưa. Những câu hỏi còn bỏ ngỏ và trông đợi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của cả cộng đồng để nhanh chóng tìm giải pháp thích hợp.

QUỐC TUẤN - CAO NGUYÊN