Xứ mận Xuyên Đông

Những ngày này, dưới cái nắng chói chang, nóng rát, về xứ mận Xuyên Đông 1 (thôn Nam Phước, huyện Duy Xuyên) vẫn cảm nhận được hơi mát từ con mương vắt qua thôn, bóng mát từ những cây mận to cao, những quả mận cuối mùa đỏ cành. Về nghe người dân kháo nhau làm kinh tế mận, chuyện có vẻ như đùa nhưng đang cho nhiều người khoản thu nhập đáng kể.

THÔN Xuyên Đông 1 hiện có 367 hộ và có tới hơn 90% hộ trồng mận. Vào giữa tháng 3 đến giữa tháng 5 âm lịch là mùa mận chín, khắp nơi mận trĩu cành, đỏ hồng một màu che khuất cả màu xanh của lá. Theo nhiều người dân trong thôn, mận được trồng ở đây rất lâu, từ những năm 1972. Nhưng thời gian ấy, người dân ở đây chủ yếu trồng mận như một loại cây ăn quả trong vườn, trồng cho mát nhà mát cửa, cho lũ trẻ chơi đùa. Kể từ những năm 2008 trở lại đây, mận đã đem lại những khoản thu nhập đáng kể. Ông Nguyễn Văn Thi (chủ hộ hiện có khoảng 20 gốc mận), cho biết: “Mận được trồng trong thôn có nhiều loại, gồm mận trắng, xanh, đỏ, đỏ đậm, mận hồng đào. Cách đây 5, loại mận đỏ trái to, nước mận sáng bóng chiếm ưu thế, nhưng sau này có thêm loại mận đá cho vị ngọt, đặc ruột, trái vừa, ra hai ba mùa, dễ chiết, trồng khoảng 2 - 3 năm cho trái nên người dân trồng nhiều”.

Trước đây, chủ buôn phải tới tận nhà để hái hoặc người nhà hái sẵn, lau sạch bụi, từ 12 giờ khuya của ngày hôm trước tới tận 4 giờ sáng hôm sau đem xuống chợ Nam Phước bán đi các đầu mối. Bây giờ thì các hộ không còn cảnh đi chợ sớm bán mận nữa, thay vào đó họ chuẩn bị đồ nghề, hái mận sẵn rồi chủ buôn tới lấy theo số lượng đã đặt. Thị trường tiêu thụ loại quả này giờ đây đã được mở rộng. Vào đợt cao điểm, như đầu mùa hoặc rằm tháng tư, giá mận bỏ tại vườn từ 10 - 14 nghìn đồng/kg; ngày thường giá 6,5 – 7 nghìn đồng/kg. Có hộ dân mỗi ngày hái từ 50 - 70kg mận, thu gần triệu bạc. Nhà ông Nguyễn Quang Khuyên (tổ 7, thôn Xuyên Đông 1) có 19 gốc mận trồng từ năm 2006, nhưng bị bão đổ hết 4 gốc, hiện tại còn 14 gốc cả lớn nhỏ. Từ đầu mùa mận đến nay, ông đã thu về 6 triệu đồng từ mận, đó là do nhà ông neo người, sức khỏe kém nên hái không xuể, để mận chín rụng quá nhiều. “Cây mận coi vậy chớ cho thu nhập khá, lại không tốn công chăm sóc” - ông Khuyên chia sẻ. Hộ nhà bà Nguyễn Thị Nhật (tổ 8, thôn Xuyên Đông 1) được biết đến là hộ đầu tiên trồng mận, tuy chỉ có 6 cây, trong đó có nhiều cây được trồng từ năm 1972 nhưng lại cho số lượng gấp nhiều lần so với những cây khác trong thôn. Trung bình mỗi ngày nhà bà hái được khoảng 50 - 60kg mận, có những ngày cao điểm hái được 100kg. Năm ngoái, chỉ riêng trong mùa chính, bà đã thu về khoảng 12 triệu đồng.

Để có được vườn mận cho nhiều quả ngọt, theo kinh nghiệm của ông Nguyễn Văn Thi (một người dân thôn Xuyên Đông 1), một năm phun thuốc trừ sâu trên lá cho cây từ 2 - 3 lần, lâu lâu tưới nước và phun thuốc kích thích cây ra hoa thì vào mùa chính mận không chỉ cho sai quả mà còn có thể cho quả trái mùa. Một điểm thuận lợi mà ở những nơi khác ít có được so với Xuyên Đông là có con mương thủy lợi vắt qua thôn nên đất ở đây luôn có độ ẩm cần thiết giúp cây mận tươi tốt và cho trái ngon ngọt hơn. Ngày nay, người dân xứ mận không trồng cây con mà nhân rộng bằng cách chiết cành, mau lớn, nhanh cho trái. Ông Văn Phú A - Trưởng thôn Xuyên Đông 1 cho biết: “Vì cây mận tạo được khoản thu nhập đáng kể cho dân nên các hộ đã tự phát nhân rộng mô hình theo kiểu phong trào, việc chăm sóc cũng theo kinh nghiệm tự có. Một cái khó nữa là đầu ra chưa ổn định cho lắm, cộng thêm việc không có người hái mận, hầu như nhà nào cũng neo người do con cái đi học và đi làm ăn xa nên để mận rụng nhiều. Sắp tới, chúng tôi sẽ đưa vấn đề nhân rộng mô hình này vào trong các cuộc họp để chia sẻ, tìm kiếm sự hỗ trợ, đầu tư cho cây mận trong thôn, giống như ở miền Nam người ta hình thành vùng cây ăn trái đặc trưng”.

NHƯ TRANG