Xuống cấp nhiều công trình tại di tích Nước Oa

Nhiều hạng mục công trình tại quần thể Khu di tích lịch sử cách mạng Trung Trung Bộ - Nước Oa (xã Trà Tân, Bắc Trà My) hiện xuống cấp, hư hại nhưng các ban, ngành, đoàn thể liên quan vẫn chưa có giải pháp cụ thể nhằm tu sửa, bảo vệ.

Không người trông coi

Quần thể Khu di tích cách mạng Trung Trung Bộ - Nước Oa gồm 9 khu di tích và nhà bia tưởng niệm là Khu di tích lịch sử Khu ủy khu V, Khu di tích lịch sử căn cứ Bộ Tư lệnh Quân khu V, Khu lưu niệm Ban Tổ chức Khu ủy khu V, Bia di tích Ban Kiểm tra Khu ủy khu V, Bia di tích Mặt trận giải phóng miền Nam Việt Nam Trung Trung Bộ, Bia di tích lịch sử Hội Nông dân miền Trung – Tây Nguyên, Khu di tích An ninh khu V, Đài tưởng niệm liệt sĩ Dân y khu V và Khu sinh hoạt truyền thống thanh thiếu niên Nước Oa. những di tích này đều được các ban, ngành trung ương và địa phương đầu tư xây dựng quy mô với số tiền lên đến vài tỷ đồng để làm nơi tưởng niệm, về nguồn cho người dân, du khách và cán bộ, nhân viên của ngành. Bên cạnh một vài di tích được quản lý gìn giữ tốt như Khu lưu niệm Ban Tổ chức Khu ủy khu V hay Khu sinh hoạt truyền thống thanh thiếu niên Nước Oa…, các di tích còn lại đã bị bỏ hoang, xuống cấp; nhiều hạng mục hạ tầng, cảnh quan như tường rào, cổng ngõ, tường bao đã bị sạt lở, cây dại mọc um tùm.

Hầu hết di tích xuống cấp do không có người quản lý, bảo vệ thường xuyên. Ảnh: V.LỘC

Tại Khu di tích lịch sử căn cứ Bộ Tư lệnh Quân khu V, tình trạng mối mọt, sạt lở tại đường hầm và nền nhà các công trình đã xuất hiện. Cùng với đó, do chưa có tường rào, cổng ngõ nên người và súc vật tự do ra vào di tích gây ảnh hưởng đến mỹ quan và môi trường bên trong… Hư hại nặng phải kể đến những công trình thuộc quản lý của các đoàn thể, ban ngành trung ương như Nhà bia di tích Mặt trận giải phóng miền Nam Việt Nam Trung Trung Bộ và công trình Bia di tích lịch sử Hội Nông dân miền Trung – Tây Nguyên. Trong đó, Nhà bia di tích Mặt trận giải phóng miền Nam Việt Nam Trung Trung Bộ dù mới khánh thành chưa đầy 1 năm (ngày 3.11.2013) nhưng nhiều hạng mục đã bắt đầu xuống cấp, sụt lún như bờ ta luy phía sau nhà bia hay hai bên bậc cấp đi lên. Ngoài ra, cây trồng xung quanh khuôn viên hầu hết đã chết khô do không được chăm sóc thường xuyên… Nghiêm trọng nhất là Bia di tích lịch sử Hội Nông dân miền Trung – Tây Nguyên. Qua 6 năm kể từ ngày khánh thành (7.2008), hiện trạng công trình chẳng khác gì một khu nhà hoang với lối đi sạt lở, rêu phong, cây dại mọc khắp nơi; tường rào, cổng ngõ ngã đổ, mục nát; các khung cửa mối mọt; la phông, trần nhà thấm nước, sơn tường rêu mốc, bong tróc; các tượng vật bị sứt vỡ, bị vẽ ngoằn ngoèo bên trên… Theo bà Nguyễn Thị Thanh Mai – Giám đốc Ban Quản lý Khu di tích lịch sử Trung Trung Bộ - Nước Oa, nguyên nhân chính của sự xuống cấp trên là vì những công trình  này không có người bảo vệ chăm sóc thường xuyên. “Chúng tôi đã gửi báo cáo thực trạng đến các cơ quan liên quan từ tháng 8 nhưng đến nay vẫn chưa nhận được phản hồi hoặc đầu tư sửa chữa” - bà Mai cho biết.

Cổng vào khuôn viên Bia di tích Hội Nông dân đã bị mục gỉ.

Cần cơ chế phối hợp quản lý

Có thể nhận thấy, hầu hết ban, ngành, đoàn thể của tỉnh đều đã nắm được tình trạng xuống cấp của những công trình tại khu di tích Nước Oa nhưng do vướng mắc về cơ chế quản lý nên không thể triển khai sửa chữa. Ông Vũ Văn Thẩm – Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh cho biết, đơn vị đã nhiều lần gửi báo cáo ra Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, kể cả tham mưu Tỉnh ủy đề xuất với Trung ương Hội hướng giải quyết nhưng vẫn chưa thấy kết quả. “Từ tháng 12.2013, chúng tôi đã tiến hành khảo sát hiện trạng cũng như mời đơn vị tư vấn thiết kế xây dựng khái toán kinh phí tu bổ di tích với tổng số vốn khoảng 862 triệu đồng và đề nghị Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đầu tư hỗ trợ nhưng đến nay cũng không thấy phản hồi gì” - ông Thẩm nói. Theo ông Thẩm, chỉ cần Trung ương Hội Nông dân thống nhất cơ chế huy động kinh phí từ nguồn xã hội hóa thì đơn vị sẽ tiến hành làm việc với Hội Nông dân các tỉnh miền Trung nhằm vận động đóng góp từ hội viên để tu sửa, gia cố lại. “Nếu Trung ương chưa có giải pháp, chúng tôi sẽ phối hợp với Hội Nông dân các tỉnh miền Trung tìm nguồn ứng trước để sửa chữa, dứt khoát phải làm xong trước tháng 3.2015, sau đó sẽ tính sau” - ông Thẩm khẳng định.

Bờ ta luy tại công trình Bia di tích Mặt trận đã bị sụt lún.

Riêng với công trình Bia tưởng niệm di tích Mặt trận giải phóng miền Nam Việt Nam Trung Trung Bộ, theo lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, việc tu sửa sẽ không dễ dàng do Trung ương MTTQ Việt Nam chưa bàn giao chức năng quản lý cho đơn vị. “Đây là bia di tích chung của cả miền Trung và do trung ương quản lý nên Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh không có chức năng và điều kiện để quản lý hay tu sửa. Chúng tôi chỉ báo cáo thực trạng hiện nay cho Trung ương Mặt trận còn phương hướng xử lý thế nào thì tùy thuộc vào trên thôi” - vị lãnh đạo này cho biết.

Ông Phan Văn Cẩm - Giám đốc Trung tâm Quản lý di tích và danh thắng Quảng Nam cho rằng, 2 nhà bia tưởng niệm trên chỉ là một trong những công trình văn hóa lịch sử của ngành tại khu Nước Oa chứ không phải di tích. Tuy nhiên, do nằm trong khu vực 2 của Khu di tích lịch sử Trung Trung Bộ - Nước Oa nên ít nhiều ảnh hưởng đến mỹ quan chung của toàn khu. Để đảm bảo công tác quản lý, cần thiết phải có một cơ chế phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể và gom về một đầu mối quản lý chung là huyện Bắc Trà My, cụ thể là Ban Quản lý Khu di tích lịch sử Trung Trung Bộ - Nước Oa. “Sở VH-TT&DL đã phối hợp với UBND huyện Bắc Trà My xây dựng bộ quy chế phối hợp về quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị các di tích, bia tưởng niệm tại Khu di tích Trung Trung Bộ - Nước Oa và đang chờ các bên xem xét đóng góp ý kiến. Quy chế được ký kết sẽ giúp tạo ra cơ chế rõ ràng với chức năng, nhiệm vụ cụ thể cho từng ban, ngành, đoàn thể liên quan nhằm quản lý, giữ gìn các công trình, di tích tốt hơn” - ông Cẩm nói. Tuy nhiên, theo bà Huỳnh Thị Thùy Dung – Phó Chủ tịch UBND huyện Bắc Trà My, dù đã qua 6 tháng kể từ ngày bộ quy chế phối hợp được gửi đến cơ quan chủ quản nhưng huyện vẫn chưa nhận thông tin phản hồi. “Thời gian qua huyện cũng chỉ làm công tác kiểm tra, đánh giá báo cáo tình trạng các công trình, di tích theo định kỳ 3 tháng, 6 tháng gửi đến các ban, ngành, đoàn thể liên quan, còn giải pháp, tu bổ thế nào thì phụ thuộc hoàn toàn vào cơ quan chủ quản những công trình đó, địa phương không đủ chức năng và quyền hạn” - bà Dung cho biết thêm.

VĨNH LỘC