Bóng nội đượm mùi đất quê...

Tiếng lội bì bõm từ cuối bãi như một thứ nhạc hiệu lao động của xóm chòi Ngang, kể từ ngày đám trai tráng chẳng còn bỏ xứ đi khơi biền biệt. Bám đất, bám làng, nuôi dăm con bò, trồng vài ba thửa ruộng, những cái mộng tưởng cao sang trở nên giản đơn hơn, chân thực hơn với dân nơi này.

Nhà nội cạnh mom đất dôi ra của bãi bồi mé sông. Nơi đây chứng kiến tuổi thơ, chứng kiến những non dại và cả bao thứ từng có giờ đã vụt trôi mất. Là hôm mang theo đôi dép con mèo mới tinh, lớ ngớ thụp xuống ruộng bùn, chưa kịp khóc nhè đã bị nội mắng.

Hay lúc trốn học ra ruộng đào giun, bài học cô giảng đã quên mà lời dạy nghiêm khắc của nội tới giờ vẫn luôn ghi nhớ. Cũng có khi là những trưa rỗi rảnh với trẻ con mà nhọc nhằn quặn lưng người lớn. Nội lom khom xoắn ống quần bà ba, vũng bùn nhớt nhơ bôi lem nhem cẳng chân khô quắt.

Hai tay nội thoăn thoắt vục trong mớ bùn nuôi dưỡng bọn mạ non. Mùi bùn tanh ấy bao lấy mồ hôi nội, ủ mầm sống trong mấy hạt gạo chín vàng.

Chơi với những thửa ruộng từ bé, nhưng cái mùi bùn tanh vẫn làm đứa con nít như tôi khó chịu. Nội xoa đầu tôi bảo, đấy là bởi bây chưa nghe mùi bùn đắp cá nướng.

Cái ngày mà món gì cũng trở thành mỹ vị, nội hay đơm mấy con cá lóc dưới bùn, làm sạch bên mương nước cạnh bên, rồi lại đắp kín bùn như một vòng tuần hoàn, vùi trong đống lửa đốt từ rạ khô trên ruộng. Mùi rạ không nồng, thỉnh thoảng còn vương mùi gạo rang từ hạt lúa sót lại.

Cá thơm dần thì bùn cũng chẳng còn tanh hôi như nó vốn có. Cắt mở lớp vỏ, tách đôi, mùi cá nướng xộc vào khoang mũi. Thịt cá trắng tinh, bốc hơi nóng thành làn khói mỏng. Tôi thụt tay bẻ vội một miếng to cho ngay vào miệng, môi bật chu ra hít hà vì nóng. Đó có lẽ là thứ mùi vị theo suốt cả tuổi thơ khốn khó bên khoanh lúa cùng nội.

Ngày đưa nội ra đồng, bùn xộc lên mũi cái mùi khắc khổ từng đọng dưới gót chân. Dải khăn trắng buộc chệch choạc trên đầu đứa nhỏ lớp 5 từng suốt ngày loi choi sau lưng nội thấy sao mà buồn quá đỗi.

Mùi bùn quyện trong khói rạ hun mắt cay xè. Tôi nheo nhìn mà tìm hoài chẳng thấy bóng nội trong trưa hè đứng bóng. Cả một đời dò dẫm trong mớ bùn, đến cuối cùng nội cũng vùi mình trong đấy. Mùi bùn như ấp ôm cả một kiếp lam lũ của nội, thương đứt ruột.

Bùn vốn tanh hôi, nhưng lại bình dị thơm tho trong hương cá nướng. Cũng như nội, tần tảo quanh năm trong manh áo vá lỗ chỗ, mà tấm lòng vì cháu vì con lại tròn vành vạnh.

Cuộc đời có nhiều thứ đã qua, có nhiều thứ đọng lại, cũng có nhiều thứ lãng quên. May mắn sao, mùi bùn nơi xóm chòi Ngang là thứ tôi kịp lưu giữ trong cuộn phim ký ức. Mười mấy năm qua, với tôi, nội vẫn luôn sống trong mùi bùn đắp cá nướng như ngày thơ dại.