Chọn hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần: Gỡ khó tức thời, thiệt thòi về sau

Vì toan lo trước mắt

Nhiều người lao động (LĐ) sau khi nghỉ việc đã chọn hưởng chế độ bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần, chỉ vì khoản tiền nhận một lần lúc này quá cần để xoay xở trước khó khăn vì dịch bệnh.

Như trường hợp chị Nguyễn Thị Hoài Thương (Điện Bàn) đã chọn hưởng chế độ BHXH một lần vì mất việc ở lĩnh vực dịch vụ do dịch bệnh. Chị Thương tâm sự: “Dịch bệnh đã kéo dài 2 năm, công việc của tôi ở mảng dịch vụ, phụ thuộc vào du lịch nên thất nghiệp thời gian qua.

Quá trình tham gia BHXH của tôi chưa nhiều, mà tuổi cũng còn trẻ, chưa có gia đình nên tôi chọn hưởng chế độ một lần. Không có việc làm, cuộc sống khó khăn nên đành chọn hưởng một lần trước mắt, sau đó tính tiếp”.

Hay trường hợp ông Đào Duy Thanh (Đại Lộc), sau khi mất việc làm là lái xe chở khách thì ông cũng chọn hưởng chế độ một lần. Cuộc sống có gia đình, vợ con khiến ông Thanh không suy nghĩ nhiều đến việc bảo lưu thời gian đã tham gia BHXH, sau này cộng nối rồi hưởng lương hưu. Các con cần tiền để ăn học, ông Thanh lại đang thất nghiệp, thế nên việc nhận chế độ BHXH một lần để trang trải cuộc sống lúc này.

Ông Thanh nói: “Tôi cũng biết nhận chế độ BHXH một lần là thiệt, vì tôi đã được cán bộ BHXH huyện Đại Lộc giải thích cụ thể. Nhưng thật sự cuộc sống lúc này khó khăn, tôi không thể để lại mà chờ đến lúc nào đó đủ điều kiện tham gia tự nguyện hoặc đi làm lại tham gia bắt buộc. Thôi cứ nhận để lo cho con cái, rồi hẵng tính”.

Nhiều thiệt thòi

Từ đầu năm 2021 đến ngày 15.11, toàn tỉnh có 18.130 trường hợp đề nghị và đã nhận BHXH một lần với số tiền gần 622 tỷ đồng, trong đó nhiều nhất là TP.Hội An với 4.244 người (số tiền hơn 177,5 tỷ đồng), thị xã Điện Bàn 3.242 người (hơn 116 tỷ đồng), huyện Thăng Bình 2.039 người (hơn 56,3 tỷ đồng), huyện Duy Xuyên 1.610 người (47,7 tỷ đồng). Đây là thực trạng đáng báo động, dù ngành BHXH đã bằng mọi cách giải thích, tuyên truyền nhưng người LĐ vẫn lựa chọn hình thức hưởng chế độ BHXH một lần.

Theo cơ quan BHXH, việc người LĐ gia tăng nhận chế độ BHXH một lần đồng nghĩa với việc họ rời khỏi lưới an sinh, sau này không còn chế độ hưu trí, tử tuất, không được chăm sóc sức khỏe bằng thẻ bảo hiểm y tế. Và quan trọng hơn, khi họ hết tuổi LĐ, lại trở thành gánh nặng an sinh cho xã hội.

Việc nhận chế độ BHXH một lần dù thấy lợi trước mắt, nhưng thực tế lại thiệt thòi cho chính bản thân người LĐ. Theo quy định của pháp luật hiện hành, tổng mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của người LĐ.

Trong đó, người LĐ đóng 8% và người sử dụng LĐ đóng 14%, tổng mức đóng vào quỹ BHXH hằng năm bằng 2,64 tháng lương. Nếu người LĐ hưởng BHXH một lần thì mức hưởng mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Như vậy, nếu lĩnh BHXH một lần, người LĐ sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014.

Cơ quan BHXH khuyến cáo, trong trường hợp, với những khó khăn trước mắt do mất việc làm, giảm sút thu nhập gây nên, người LĐ hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH, để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện.

Mọi người tham gia BHXH tự nguyện đều được Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí, với các mức hỗ trợ 10%, 25%, 30% tính theo mức đóng, tính trên chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn với 3 nhóm đối tượng khác nhau.

Trong giai đoạn bảo lưu thời gian đóng BHXH, nếu không may người LĐ qua đời, gia đình được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở, thân nhân tùy theo điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng (tối đa 4 người) đến khi trưởng thành (nếu là con) hoặc hưởng đến khi qua đời (nếu là vợ, chồng hoặc cha, mẹ đã hết tuổi LĐ và không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng thấp hơn mức lương cơ sở); trường hợp nhận trợ cấp tuất một lần thì mức trợ cấp được tính như BHXH một lần.