Gà nướng cơm lam

Ăn ở Đà Lạt

Quán gà Tam Nguyên đón khách từ 10h sáng đến 12h trưa. Khách muốn ăn phải đặt bàn trước một ngày và chuyển khoản đặt cọc. Chủ quán nhận được tiền cọc sẽ xác nhận giờ ăn và khách buộc phải đến đúng giờ, nếu đến trễ thì… không được ăn. Một bữa ăn gồm có gà nướng nguyên con, heo nướng vỉ, bắp cải luộc, mướp xào và cơm lam.

Những lời đồn về quán ăn “chảnh” nhất Đà Lạt được mọi người truyền tai nhau. Chúng tôi được hai người bạn rủ đi ăn thử. Quy trình diễn ra như sau: đặt ăn - chuyển khoản - hẹn giờ - đúng giờ có mặt - ăn cơm, uống rượu.

Chủ quán là đôi vợ chồng già sống chậm với những nguyên tắc riêng. Họ xem khách đến nhà như những người bạn đang cần một chỗ dừng chân, thưởng thức ẩm thực. Quán không có nhân viên, chỉ có hai vợ chồng tự nấu nướng, bưng bê, dọn dẹp nên không thể tiếp quá nhiều khách.

Sở dĩ quy trình đặt chỗ và thời gian thưởng thức món ăn có vẻ làm khó khách như vậy vì món cơm lam tính luôn cả thời gian ngâm gạo mất tổng cộng 8 tiếng mới hoàn thành.

Món gà muốn ngon phải đảm bảo hai yếu tố: nhiệt độ và thời gian. Dù 1 con gà hay 5 con gà thì vẫn phải dùng đúng một lượng than nhất định để đảm bảo nhiệt độ. Thời gian nướng gà tầm 3 tiếng để xương chín, thịt không khô mà da lại giòn. Nghệ thuật nấu nướng nằm ở sự khắt khe đó.

Những món ăn được chăm chút cần được thực khách thưởng thức bằng những giác quan tinh tế nhất và vào thời điểm thích hợp nhất. Nếu khách đến sớm, thịt chưa kịp chín; đến trễ, gà sẽ bị khô hoặc phải nướng lại làm mất đi vị ngon.

Chúng tôi ăn đến đâu, dùng tay xé thịt gà và xé vỏ ống tre đến đó. Quả thực, cái cảm giác ăn các món nướng dân dã bằng tay luôn mang đến niềm vui thích tột độ. Mùi thơm của bếp than vấn vít trên mấy đầu ngón tay. Chưa kể, ăn bằng tay còn gợi về cảm giác ngày thơ bé thường vào bếp nhón thức ăn mới nấu của bà, của mẹ.

Quán ven đường Đắk Lắk

Lần thứ hai, trong một chuyến thăm Buôn Ma Thuột, trên đường vào thác Dray Nur. Khi đó tầm giữa trưa, để tránh đi chơi thác giữa trời nắng nóng, chúng tôi dừng chân ở một quán ven đường có treo bảng gà nướng cơm lam. Quán đơn sơ được dựng lên giữa rừng cây bằng mấy chiếc cột nhà, mái tôn, bên trong đặt vài bộ bàn ghế cho khách dùng bữa và treo vài chiếc võng cho khách ngả lưng.

Vì đã từng thưởng thức món gà nướng cơm lam ngon không chỗ nào chê ở Đà Lạt, thú thật, tôi không đặt nhiều kỳ vọng ở một quán nước đơn sơ thế này, dẫu biết rằng món gà nướng cơm lam là đặc sản của người dân tộc Ê Đê ở Đắk Lắk.

Thế mà, món ăn bày trên bàn ngon hơn sự tưởng tượng của tôi gấp nhiều lần. Chủ quán là hai vợ chồng người dân tộc Ê Đê nên chế biến món này theo cách nguyên bản, không thay đổi cho hợp khẩu vị với khách phố.

Lớp da gà vừa mỏng vừa giòn. Phần thịt hương vị nguyên bản không qua tẩm ướp. Cơm lam được làm từ những hạt gạo dẻo thơm, nướng vùi trong lửa qua một ống tre nén chặt lại bằng lá chuối.

Ngẫm lại hai kỷ niệm với món gà nướng cơm lam, tôi nhận ra món ăn này sẽ kém ngon nếu thiếu đi khung cảnh. Bằng chứng là ngoài hai lần đó, tôi đã ăn gà nướng cơm lam thêm nhiều lần nữa ở nhà hoặc trong nhà hàng chuyên các món đặc sản địa phương, chẳng lần nào thấy thực sự ngon miệng cả. Nhớ lại, hai lần đó, chúng tôi vừa thưởng thức bữa trưa vừa ngắm đất trời, cỏ cây, giữa làn gió mát, thi thoảng còn nghe tiếng lao xao của đất trời.

Ăn các món dân dã, ngồi ở một không gian dân dã, gần gũi với thiên nhiên hoặc mang đậm nét văn hóa vùng miền sẽ làm tăng thêm hương vị của món ăn vì món ăn đâu chỉ là thực phẩm mà còn là một phần của văn hóa truyền thống. Ngồi ăn món gà nướng cơm lam giữa khung cảnh thiên nhiên tạo nên một trải nghiệm ẩm thực vô cùng đặc biệt và khó quên.