Hiến pháp và lòng dân

Như vậy sau 1 tháng (từ ngày 6/5 đến cuối tuần qua) trên cả nước, chính quyền địa phương các cấp tổ chức lấy ý kiến nhân dân bằng nhiều hình thức phù hợp với điều kiện thực tiễn theo quy định về thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Đó là qua ứng dụng VneID, qua link Zalo của UBND xã phường, hoặc góp ý trực tuyến trên Cổng thông tin Chính phủ và Quốc hội hay nộp văn bản trực tiếp tại UBND địa phương nơi cư trú hoặc qua kênh của Mặt trận các cấp…

Tuy chỉ sửa đổi 8/120 điều của Hiến pháp năm 2013, tức phạm vi hẹp nhưng lần sửa đổi này lại rất hệ trọng. Vì vậy các quan điểm, nguyên tắc và phương pháp sửa Hiến pháp lần này cho thấy sự thống nhất nhận thức và hành động chặt chẽ không khác xây dựng bản Hiến pháp mới, thể hiện tinh thần dân chủ và nguyên tắc chủ quyền nhân dân.

Hiến pháp là đạo luật gốc của mọi đạo luật của mọi quốc gia. Hiến pháp là hệ thống cao nhất của pháp luật quy định những nguyên tắc chính trị căn bản và thiết lập thủ tục, quyền hạn, trách nhiệm của một chính quyền. Do vậy, để có chất lượng cao trong góp ý Hiến pháp, đòi hỏi người góp ý có hiểu biết về cấu trúc quyền lực nhà nước, nguyên tắc pháp quyền, kỹ thuật lập pháp.

Người ít quan tâm đến, thì sẽ khó có những góp ý sâu sắc về thể chế chính trị hay thiết kế quyền lực nhà nước cũng như không phải công dân nào cũng có thể góp ý cho đúng. Cho nên cần tránh tối đa những cách làm khiến việc góp ý trở nên hình thức, để không ảnh hưởng đến tinh thần thượng tôn Hiến pháp.

Và phải làm sao để những người đủ chuyên môn, trí tuệ và tâm huyết đóng góp ý kiến. Đối với số đông nhân dân, là được tiếp cận thông tin dễ hiểu, được lắng nghe, được bảo đảm rằng quyền lực nhà nước đang vận hành vì dân, do dân.

Các bảng tổng hợp góp ý của Quảng Nam rất nhiều vấn đề, nhưng có 2 nội dung mà tôi chú ý nhất, khẳng định vai trò của nhân dân.

Tại khoản 3 Điều 110: Đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành (lấy ý kiến nhân dân trước khi điều chỉnh đơn vị hành chính). Theo đó, đề nghị sửa thành: Việc xác định các loại đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến của nhân dân địa phương và trình Quốc hội quyết định nhằm phát huy tính dân chủ của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nguyên tắc nhà nước của nhân dân, do nhân dân.

Tại khoản 8 Điều 1 về sửa đổi khoản 2 Điều 115: Dự thảo được xây dựng theo hướng “không quy định chánh án tòa án nhân dân, viện trưởng viện KSND thuộc phạm vi đối tượng trả lời chất vấn của đại biểu HĐND” với lý do khi kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện sẽ không tổ chức tòa án nhân dân, viện KSND cấp huyện mà thay thế bằng các tòa án nhân dân và viện KSND khu vực không gắn với một đơn vị hành chính cụ thể nên sẽ không có HĐND ngang cấp để thực hiện quyền chất vấn.

Tuy nhiên, để tăng cường hoạt động giám sát, đảm bảo cơ chế kiểm soát quyền lực của tòa án nhân dân, viện KSND, hạn chế xét xử oan sai, kiểm sát nguồn tin tố giác tội phạm; đồng thời, tạo sự thống nhất, đồng bộ với khoản 1 Điều 80 Hiến pháp 2013 quy định về chất vấn của đại biểu Quốc hội đối với Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng Viện KSND tối cao: Đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành của khoản 2 Điều 115 Hiến pháp 2013.

Các bảng tổng hợp trên cả nước theo quy định sẽ được chuyển về ban soạn thảo. Vấn đề quan trọng tiếp theo là cơ quan soạn thảo phải thật sự lắng nghe, tiếp thu các ý kiến xây dựng, khoa học về nội dung và kỹ thuật để chỉnh sửa. Có như vậy mới không lãng phí nguồn tài nguyên quý giá có được trong dân từ đợt lấy ý kiến này, đáp ứng tốt nhất yêu cầu của cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị của nước ta.