Mùa hè ăn món từ sen

Món ngon

Hạt sen chính là phần tinh túy nhất của giống loài thanh tao này. Thứ hạt ẩn mình trong gương sen khi được khai mở khỏi lớp vỏ xanh mướt kia sẽ lộ ra hạt “ngọc” của đất trời.

Trong y học, hạt sen được xếp vào loại dược liệu quý với các chức năng an thần, chữa suy nhược, làm đầy giấc ngủ, chữa được chứng biếng ăn, ăn uống khó tiêu.

Trong Tây y, hạt sen được khuyến khích dùng nhiều vì những giá trị dinh dưỡng mà nó mang lại cho sức khỏe. Hạt sen có hàm lượng các chất protein, magie, kali và phốt pho cao, trong khi hàm lượng mỡ bão hòa, natri và cholesterol lại rất thấp.

Những vi chất có lợi trong hạt sen giúp kháng viêm tốt, vì vậy, đây là loại thực phẩm lành tính, được ưa chuộng trong những thực đơn hàng ngày và cả trong những món cao lương mỹ vị, tiệc tùng.

Những thành phần khác như củ sen, ngó sen, tim sen, cánh hoa sen... đều được dùng cho ẩm thực. Củ sen cứng cáp vùi mình trong bùn đất, hút những dưỡng chất của đất, được xem là “thần dược”. Người Nhật vốn đã biết nâng niu thứ “thần dược” ẩn trong bùn đất đó từ rất lâu. Còn người Việt chỉ mới chú trọng khai thác củ sen vào ẩm thực mạnh mẽ vào những năm gần đây, với các món ngon được nâng tầm mỹ vị hài hòa: mứt củ sen, kim chi củ sen, củ sen hầm, snack củ sen chiên giòn…

Ẩm thực sen trong cung đình Huế

Ẩm thực cung đình là một biểu tượng tinh hoa trong ẩm thực của xứ kinh kỳ, gắn liền với phồn vinh của triều đại nhà Nguyễn. Ẩm thực cung đình không chỉ là việc chế biến món ăn mà là một nghệ thuật mang dấu ấn lịch sử của triều đại.

Ẩm thực cung đình Huế nổi tiếng với tổ hợp Bát Trân tiến cung gồm những tinh hoa mỹ vị quý hiếm: nem công, chả phượng, yến sào…và hàng trăm món ăn đánh thức tất cả 5 giác quan của người thưởng thức.

Sen ở xứ sở kinh kỳ mang vẻ đẹp thanh thoát. Loài sen trắng, hồng trong hồ Tĩnh Tâm, dường như được trồng chỉ để tiến cung. Hạt sen từ những gương sen lấp lóa mặt hồ mang vị thơm bùi đặc biệt hơn sen của những nơi khác, một phần nhờ thổ nhưỡng, khí trời dung hòa.

Cơm hấp lá sen, chè hạt sen long nhãn chính là 2 món trứ danh góp mặt trong ẩm thực cung đình Huế. Cơm hấp lá sen nhất định phải lấy hạt sen lẩy từ gương sen hồ Tĩnh Tâm, lá sen gói cơm cũng vậy.

Cơm hấp lá sen là món ngon đẹp mắt, mô phỏng một đóa sen bung nở, khoe hết vẻ đẹp mãn khai với những thứ ngọc ngà bên trong: gạo dẻo, hạt sen thơm, hòa trộn cùng các loại rau củ, tôm thịt…cho ra phần nhân bên trong hoa sen thật bắt mắt. Chè hạt sen long nhãn với vị ngọt thanh của nước chè, tưới tẩm cho hạt nhãn trong veo, ôm trong mình hạt sen mềm mịn.

Món ngon từ xứ sen hồng

Tôi vẫn nhớ chuyến đi An Giang cách đây không lâu của mình. Trên đường về, đoàn chúng tôi ghé ngang một khu du lịch khá nổi tiếng của vùng đất Đồng Tháp Mười.

Rảo những bước chân trên chiếc cầu ván ghép trải dài từ đầu ngõ rồi đi dọc ngang các đầm sen, đôi chân dân thị thành đã thấm mỏi. Nói vui như dân miền Tây, người Sài Gòn về xứ này, lội mấy đầm sen một chút thôi đã muốn “rụng giò”.

Sen bạt ngàn. Sen mênh mông. Sen ngút mắt người. Sen nhiều đến nỗi đứng bên bờ này đầm, không thể thấy bờ bên kia đầm vì những thân sen cao lút mắt. Những bông sen hồng nổi bật trên nền xanh của lá, cứ vậy mà mở ra tận chân trời.

Ngắm sen, chụp hình mải miết rồi cái bụng cũng đói, cả đoàn kéo nhau vô chòi lá giữa đầm nghỉ mệt. Nhân viên khu du lịch khoe khéo món cá lóc nướng trui ghém với lá sen non. Mấy chục người ồ lên. Lá sen ăn được hả? Được chớ, mà phải là lá sen non!

Món cá được bày ra trước mắt, nhưng phải chờ nhân viên nhóm lửa, đám rơm rạ cháy lan, lộ ra mấy con cá lóc đồng cắm dọc theo ống trúc, lửa bén đen thui. Cá nướng chín được úm trong lá sen già, nhân viên khệ nệ bưng lên bàn.

Mấy đọt sen non mướt, mềm ùi chiếm hết 2 phần dĩa rau quê: lá cách thơm nồng, lá xoài non, lá cóc, lá chiếc… kèm với xoài xanh xắt sợi. Đọt sen non hơi nhẫn nhưng lại bắt với cái ngọt của thịt cá đồng, chấm vô chén mắm nêm chua ngọt lại dậy lên mùi dân dã, nó hợp tình hợp cảnh với cái không gian bát ngát hương sen.

Dịp đó, tôi cũng mới biết tới món củ sen sấy giòn kẹp mứt thơm, mứt cam của xưởng bánh kẹo Tư Bông nức tiếng miệt Đồng Tháp Mười. Cái món ăn vặt lạ miệng với hai lát củ sen sấy giòn tan từ từ trong miệng, mới thấy ẩm thực của người Việt mình là cả một “kho tàng”.

Mùa hè với cái nắng chói chang và mưa phủ mờ mịt luân phiên từng vùng. Nhưng dù mưa hay nắng, sen và những món ngon từ sen vẫn âm thầm đối đãi với người theo cách dung dị thanh tao muôn đời của nó.