Nhiều hoạt động hấp dẫn ở Lễ hội Bà Thu Bồn

Truyền thuyết kể rằng, từ xa xưa, một gia đình giàu có sinh hạ người con gái nhưng từ lúc sinh ra, cô bé đẹp tựa thiên thần, chỉ cười không khóc, mái tóc dài ngang lưng, hàm răng trắng, nước da như sương. Đến 5 - 7 tuổi, cô đã có khả năng và sở thích thiên bẩm dùng thảo dược cứu người; lớn lên bỏ qua mọi lời cầu hôn. Đến 50 tuổi, Bà quy tiên trưa 12/2 âm lịch, dân làng tuân theo di nguyện không dùng vải vóc khâm liệm, chỉ dùng thảo mộc. Quan tài được quàn tại đình suốt tuần, dân làng túc trực khói hương.

Qua 7 đêm, khắp nơi tỏa hương ngào ngạt và bỗng nhiên, nắp quan tài Bà Thu Bồn xứ Quảng mở tung, bên trong không có gì, chỉ ngập tràn hoa sứ. Dân làng cung nghinh xây dựng lăng mộ, thờ cúng trang nghiêm ở dinh Bà.

Theo nhà nghiên cứu Trần Đình Hằng, cũng có truyền thuyết cho Bà vốn dòng trâm anh, con gái/nữ tướng của vua Chàm hoặc vua Lê Thánh Tông. Trong một chiến cuộc căng thẳng, quân của Bà thất thế phải rút quân, ngang qua làng Thu Bồn/Phường Rạnh, mái tóc dài vướng vào cây làm Bà ngã ngựa và tử tiết, hiển linh. Phường Rạnh là sinh quán cũng là nơi Bà tử trận, dòng nước đưa Bà về bến sông làng Thu Bồn.