Những hệ lụy do quản lý đất đai lỏng lẻo từ cơ sở ở Quảng Nam

Xã xác nhận chữ ký của người bán đất

Năm 2007, ông Huỳnh Văn Đại (trú tại số 139 Hà Bổng, phường Phước Mỹ, quận Sơn Trà, TP.Đà Nẵng) mua 110m² đất của bà Trần Thị Xí (trú tại khối phố Hà Quảng Bắc, phường Điện Dương, thị xã Điện Bàn) để làm nhà ở.

Điều đáng nói, theo hồ sơ 64/CP (Nghị định 64 của Chính phủ Quy định về việc giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn định lâu dài vào mục đích sản xuất nông nghiệp), diện tích đất trên thuộc thửa đất số 175, tờ bản đồ 01, diện tích gần 375,3m², loại đất rừng sản xuất do UBND xã Điện Dương đăng ký quản lý.

Nhưng thực tế diện tích đất này do bà Trần Thị Xí sử dụng, chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ). Khoảng năm 2010, ông Đại làm nhà trên diện tích đất nhận chuyển nhượng, nhưng các cấp chính quyền không lập biên bản và xử lý vi phạm hành chính.

Quá trình sử dụng, ông Đại không kê khai đăng ký đất đai và chưa được cấp thẩm quyền cấp GCNQSDĐ. Năm 2016, bão làm nhà đổ sập không ở được.

Năm 2017, UBND thị xã Điện Bàn thu hồi diện tích của ông Huỳnh Văn Đại (theo kết quả đo đạc hiện trạng năm 2016 có số thửa 394, tờ bản đồ số 01, diện tích 159,9m², loại đất BHK) và bồi thường, hỗ trợ về vật kiến trúc hơn 17,8 triệu đồng. UBND thị xã Điện Bàn không bố trí tái định cư cho ông Đại.

Theo đó, ông Đại có đơn khiếu nại yêu cầu UBND thị xã Điện Bàn thu hồi diện tích đất nêu trên phải thực hiện bồi thường theo loại đất ở và bố trí tái định cư cho ông. Chứng minh cho việc mua đất, ông Huỳnh Văn Đại đã cung cấp “Giấy chuyển nhượng đất vườn” được lập với bà Trần Thị Xí, có xác nhận của UBND xã Điện Dương (cũ) ngày 31/5/2007.

Tại cuộc đối thoại do Thanh tra tỉnh vừa tổ chức, trước khi tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh giải quyết khiếu nại lần 2, ông Huỳnh Văn Đại cho rằng, nếu không có sự xác nhận của UBND xã Điện Dương tại “Giấy chuyển nhượng đất vườn” thì ông dứt khoát không mua đất của bà Xí để dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện hôm nay.

Ông Nguyễn Văn Tri - Phó Chủ tịch UBND phường Điện Dương thừa nhận, thời điểm đó, công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng tại địa phương rất lỏng lẻo, mới xảy ra ra tình trạng ông Đại xây dựng nhà trên đất không được nhà nước cấp GCNQSDĐ. Còn việc UBND xã Điện Dương xác nhận chữ ký của bà Xí là đúng, nhưng không xác nhận diện tích đất mà ông Đại mua là của bà Xí.

Phân tích các căn cứ pháp lý có liên quan, ngành chuyên môn của tỉnh cho rằng, UBND xã Điện Dương (cũ) chỉ xác nhận chữ ký của bà Xí, không xác nhận nội dung liên quan đến bán đất.

Việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa hai người chưa đảm bảo điều kiện quy định tại khoản 1, Điều 106 Luật Đất đai năm 2003 (pháp luật có hiệu lực tại thời điểm chuyển quyền sử dụng đất). Chủ tịch UBND thị xã Điện Bàn không công nhận đối với nội dung khiếu nại của ông Huỳnh Văn Đại yêu cầu bồi thường về đất và bố trí tái định cư khi thu hồi đất của ông là có cơ sở.

Xây nhà trên đất công rồi... chuyển nhượng

Ngày 19/8/2020, bà Trương Thị Hoàng Ân (thôn Phú Thạnh, xã Tam Phú, TP.Tam Kỳ) có đơn đăng ký cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất đối với thửa đất số 177, tờ bản đồ số 18, diện tích 265,4m², mục đích sử dụng đất, gồm: 200m² đất ở tại nông thôn; 65,4m² đất trồng cây lâu năm.

Hồ sơ được xác nhận đủ điều kiện và sau khi bà Ân thực hiện nộp đầy đủ nghĩa vụ, ngày 27/9/2024, Chi nhánh văn phòng Đăng ký đất đai Tam Kỳ có phiếu trình giải quyết hồ sơ đăng ký cấp GCNQSDĐ cho hộ bà.

Tuy nhiên, ngày 22/10/2024, UBND TP.Tam Kỳ có Công văn số 2981 về việc chuyển trả hồ sơ đề nghị cấp GCNQSDĐ gửi cho bà Ân. UBND TP.Tam Kỳ cho rằng, do có vi phạm pháp luật trên lĩnh vực đất đai - nhà tự ý xây dựng trên đất hoang của UBND xã quản lý và hành vi chuyển nhượng quyền sử dụng đất trái phép.

Ngoài ra, vị trí thửa đất đề nghị cấp GCNQSDĐ không phù hợp với quy hoạch nên không đủ cơ sở để cấp GCNQSDĐ theo khoản 3 Điều 22 Nghị định số 43 ngày 15/5/2014 của Chính phủ (nay là khoản 3 Điều 139 Luật Đất đai năm 2024).

Với kết quả này, bà Trương Thị Hoàng Ân không đồng ý và khiếu nại Công văn 2981 của UBND TP.Tam Kỳ.

Theo xác minh của Sở Nông nghiệp và Môi trường, tại Giấy chuyển nhượng nhà ở ngày 24/11/1996 của ông Đinh Văn Xim chuyển nhượng cho ông Lê Văn Tăng và bà Trần Thị Quý được UBND xã Tam Phú xác nhận thể hiện: Ông Đinh Văn Xim xây dựng nhà ở trên đất công (năm 1995), chưa có quyết định giao đất của cơ quan có thẩm quyền, hai bên mua bán tài sản là nhà ở, còn đất đai chưa đầy đủ thủ tục.

Năm 2000, ông Lê Văn Tăng và bà Trần Thị Quý chuyển nhượng cho ông Trương Đình Nhẫn và bà Nguyễn Thị Loan (tự thỏa thuận chuyển nhượng không có giấy tờ). Ngày 22/10/2003, ông Trương Đình Nhẫn và bà Nguyễn Thị Loan chuyển nhượng cho ông Trương Quang Tuy.

Theo Giấy chuyển nhượng viết tay ngày 22/10/2003 chưa được cơ quan chức năng xác nhận, có thể hiện nội dung: Nhà xây cấp 4 mái lợp ngói nền gạch hoa, nguồn gốc tôi mua của ông Đinh Văn Xim trú tại thôn 5, xã Tam Phú ngày 24/11/1996. Nay vợ chồng tôi nhất trí chuyển nhượng lại cho ông Trương Quang Tuy sinh năm 1954, trú thôn Phú Đông, xã Tam Phú, Tam Kỳ, Quảng Nam nhà và đất ở…

Bà Ân sử dụng nhà và đất do nhận thừa kế của cha - ông Trương Quang Tuy theo văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế được UBND xã Tam Phú chứng thực ngày 18/8/2020.

Chỉ ra sự lỏng lẻo trong công tác quản lý đất đai ở cơ sở, Sở Nông nghiệp và Môi trường nhận định, nguồn gốc diện tích đất để xây dựng nhà của ông Đinh Văn Xim theo xác nhận của UBND xã Tam Phú là đất công, chưa được cơ quan có thẩm quyền giao đất. Khi ông Đinh Văn Xim chuyển nhượng cho ông Lê Văn Tăng là chuyển nhượng nhà chứ không chuyển nhượng đất.

Nội dung khiếu nại của bà Ân không có cơ sở pháp lý để xem xét giải quyết. Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành quyết định giải quyết lần 2 với nội dung không chấp nhận khiếu nại của bà Trương Thị Hoàng Ân đối với Công văn số 2981 UBND TP.Tam Kỳ.