Văn hóa

Nỗ lực đưa sách đến với bạn đọc

CHÂU NỮ - TUYẾT TRINH • 21/04/2024 10:12

Tình hình xuất bản sách hiện gặp không ít khó khăn về phát hành, cạnh tranh giữa sách giấy và sách trực tuyến, giữa sách thật với sách giả. Điều này khá ảnh hưởng đến hoạt động xuất bản, tuy nhiên ngành xuất bản vẫn có triển vọng khi người trong cuộc và cấp ngành nỗ lực đưa sách đến với bạn đọc…

Tình hình xuất bản sách hiện gặp không ít khó khăn về phát hành, cạnh tranh giữa sách giấy và sách trực tuyến, giữa sách thật với sách giả. Điều này khá ảnh hưởng đến hoạt động xuất bản, tuy nhiên ngành xuất bản vẫn có triển vọng khi người trong cuộc và cấp ngành nỗ lực đưa sách đến với bạn đọc…

Hiện cả nước có 57 nhà xuất bản (NXB) thuộc 53 cơ quan chủ quản và có khoảng 150 công ty sách tư nhân.

Năm 2023, tổng số xuất bản phẩm nộp lưu chiểu hơn 536 triệu bản (giảm 10,5%); trong đó xuất bản phẩm dạng sách in đạt gần 461 triệu bản (giảm 14,6%); xuất bản phẩm dạng điện tử khoảng 36 triệu bản (tăng 11%).

Tổng doanh thu ngành xuất bản đạt hơn 4.105 tỷ đồng (tăng 4,98%), lợi nhuận sau thuế đạt hơn 450 tỷ đồng (tăng 8,4%). Doanh thu toàn ngành tăng nhẹ nhưng tít sách và bản sách - những chỉ số quan trọng của ngành giảm. Trong số doanh thu hơn 4.105 tỷ đồng của ngành xuất bản thì doanh thu của NXB Giáo dục Việt Nam (từ sách giáo khoa và sách tham khảo kèm theo sách giáo khoa) chiếm 2.654 tỷ đồng.

Bà Khúc Thị Hoa Phượng cho biết, ngành xuất bản vẫn chưa thực sự khởi sắc sau đại dịch COVID-19. Trong khó khăn chung của tình hình kinh tế thế giới và nền kinh tế Việt Nam, dự báo ngành xuất bản vẫn sẽ không có sự tăng trưởng đột biến trong năm 2024.

Hiện tại, tỷ lệ xuất bản online (ebook, audio book) trên thế giới là khoảng 50-50. Ở Việt Nam sách điện tử (ebook/audio book, v.v) là 4.600 đầu, đạt 15,3%/ tổng số xuất bản phẩm. Tỷ lệ tiêu thụ audio book cao hơn ebook. Tuy vậy, doanh thu từ sách điện tử vẫn chưa cao.

Theo bà Hoa Phượng, các nhà sách kinh doanh trực tiếp lại đang gặp khó khăn vì lợi nhuận không cao nhưng giá thuê mặt bằng lại tăng. Trong khi đó, doanh số bán sách qua các kênh thương mại điện tử và qua kênh KOLs (người có ảnh hưởng đến cộng đồng)/mạng xã hội lại tăng. Điều này buộc ngành xuất bản phải thích nghi với việc chuyển đổi số và hiện đại hóa kênh phát hành. Nhưng ngành xuất bản lại đang gặp khó khăn về chuyển đổi số vì nguồn lực còn hạn chế”.

Đối với vấn nạn sách lậu, xuất hiện cả ở 2 môi trường: in lậu sách giấy và trên internet. Hiện nay, nhiều NXB, các công ty sách đều có sách bị in lậu nhưng để phát hiện và xử lý lại rất khó khăn. Không chỉ sách lậu làm ảnh hưởng đến doanh thu và lợi nhuận của các NXB, sách lậu cũng làm mất lòng tin của bạn đọc, ảnh hưởng đến uy tín của NXB, công ty sách. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự vào cuộc liên ngành chức năng.

Những người làm công tác xuất bản hy vọng, sách nói riêng và ngành xuất bản nói chung có thêm nhiều cơ hội để phát triển mạnh mẽ hơn thời gian tới với việc ban hành nhiều các chính sách khuyến khích người dân đọc sách. Đó là quyết định tổ chức ngày Sách và văn hóa đọc Việt Nam của Chính phủ, các kế hoạch chuyển đổi số ngành xuất bản, ngành thư viện; chỉ đạo của chính quyền và Bộ GD-ĐT về tổ chức Ngày sách và văn hoá đọc, đưa sách vào chương trình học bằng cách bố trí giờ đọc sách/tiết đọc sách với nhiều cách làm sáng tạo; ý thức của người dân, cộng đồng về vai trò của sách trong cuộc sống,… và đặc biệt ngành xuất bản có chiến lược phát triển theo hướng hiện đại hóa, nỗ lực bắt kịp tình hình xuất bản của thế giới.

Hằng năm, Thư viện Quảng Nam bổ sung hơn 172 nghìn bản sách; 140 loại báo, tạp chí mỗi quý. Mỗi năm Thư viện tỉnh cấp mới và gia hạn trung bình 270 thẻ độc giả, phục vụ khoảng 30.500 lượt bạn đọc, luân chuyển 106 lượt sách báo. Thư viện Quảng Nam luôn chú trọng đổi mới hình thức hoạt động, đã có nhiều cách làm mới tạo nên sự hấp dẫn thu hút đông đảo bạn đọc các lứa tuổi tham gia như: tổ chức các cuộc thi tuyên truyền giới thiệu sách, báo; thi viết, thi vẽ về các đề tài, nội dung trong sách.

Ông Nguyễn Thành nói, trên bình diện chung, với sự quan tâm chỉ đạo của hệ thống chính trị và nhu cầu của xã hội, văn hóa đọc ngày càng được chú trọng và lan tỏa nhiều hơn trong mỗi gia đình, nhà trường và xã hội. Điều này tác động tích cực đến hoạt động xuất bản. Vì vậy, ngành xuất bản nói chung, trong đó có xuất bản và phát hành, có sự chuyển biến trong tư duy và hành động để thích ứng với sự biến đổi và đáp ứng nhu cầu xã hội. Cùng với việc đầu tư khai thác bản thảo trong và ngoài nước có chất lượng cao, đáp ứng thị hiếu bạn đọc…, có thể kể đến là sự chuyển đổi số trong lĩnh vực xuất bản, với xuất bản điện tử tăng về số lượng và chất lượng của các nhà xuất bản và số đầu sách. Bên cạnh đó là việc cho ra đời các hình thức về sách ngắn, sách tinh gọn, tóm tắt…