Quản lý, sử dụng hợp lý nguồn nước

Đến thị sát các nhà máy thủy điện A Vương và Đắc Mi 4 vào ngày 5.7, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đánh giá cao năng lực của các hồ thủy lợi, thủy điện, hệ thống đê đập, dự trữ nguồn nước dồi dào của Quảng Nam có thể phục vụ ổn định cho an ninh nguồn nước, cũng như đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Thủy điện đảm bảo nguồn nước

Nhiều thủy điện trên địa bàn tỉnh không chỉ có chức năng sản xuất điện, mà còn thực hiện chức năng điều tiết nước cho vùng hạ du.

Theo Quyết định 1865 ngày 23.12.2019 của Thủ tướng Chính phủ thì 19 thủy điện vận hành theo quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. Đó là các nhà máy điện A Vương, Đắc Mi 4, Sông Tranh 2, Sông Bung 4, Sông Bung 4A, Sông Bung 5, Sông Bung 2, Sông Bung 6, A Vương 3, Za Hung, Đắc Mi 2, Đắc Mi 3, Đắc Mi 4b, Đắc Mi 4c, Sông Tranh 3, Sông Tranh 4, Khe Diên, Sông Côn 2 bậc 1, Sông Côn 2 bậc 2. Ngoài ra, còn có 4 đập dâng (An Trạch, Hà Thanh, Thanh Quýt và Bàu Nít) thực hiện theo Quyết định số 1865 của Thủ tướng Chính phủ.

Có 7 hồ chứa thủy điện trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn bắt buộc thực hiện quy định về mực nước tối thiểu để điều hành trong mùa cạn (gồm hồ chứa thủy điện Sông Tranh 2, A Vương, Sông Bung 4, Đắc Mi 4, Sông Bung 2, Sông Côn 2 bậc 1 và Khe Diên).

Sở NN&PTNT thông tin, hiện mực nước các hồ thủy điện đều nằm trong giới hạn mực nước quy định theo quy trình của Quyết định 1865. Trong đó, hồ thủy điện Đắc  Mi 4 tích nước đạt hơn 100% so với dung tích giới hạn, mực nước hồ cao hơn mực nước giới hạn cao nhất 2,65m; còn hồ A Vương tích đạt hơn 98,7% so với dung tích giới hạn, mực nước hồ thấp hơn mực nước giới hạn cao nhất 0,18m. Tuy từ đầu năm, mực nước hồ A Vương và Đắc Mi 4 đều thấp hơn mực nước quy định theo quy trình, nhưng các hồ đều chủ động tích trữ, vận hành điều tiết theo đúng quy trình của Quyết định 1865 và theo chỉ đạo của UBND tỉnh. Mặc dù hiện tượng xâm nhập mặn và nắng nóng cục bộ nhưng vẫn đảm bảo nước tưới vụ đông xuân và tích trữ nước phục vụ vụ hè thu 2020.

Kiểm soát mặn

Xuống cấp công trình cấp nước sạch

Theo UBND tỉnh, hầu hết công trình cấp nước nông thôn có quy mô nhỏ, đưa vào sử dụng đã lâu, công nghệ lạc hậu, hiện đã hư hỏng nặng; vì vậy cần bố trí kinh phí để duy tu bảo dưỡng. Hạ tầng 20 hồ thủy lợi đang xuống cấp cần chi phí nâng cấp, sửa chữa. Để giám sát chất lượng nguồn nước, UBND tỉnh kiến nghị Bộ TN&MT sớm triển khai nâng cấp trạm thủy văn Hội Khách và lắp đặt các thiết bị quan trắc, đánh giá chất lượng nước trên sông Vu Gia – Thu Bồn.

Thời điểm này, toàn tỉnh có 3 hồ chứa thủy lợi phục vụ cấp nước thô cho các nhà máy sản xuất nước quy mô tập trung gồm hồ Phú Ninh, Thái Xuân, Việt An. Dung tích các hồ hiện nay đạt hơn 50%.

Chi cục Thủy lợi khẳng định, tình hình nhiễm mặn trên sông Vu Gia - Thu Bồn và sông Vĩnh Điện vẫn trong tầm kiểm soát. Tuy vậy, dự báo nếu lượng mưa phổ biến thấp hơn giá trị trung bình nhiều năm dễ dẫn đến nguồn nước về các hồ chứa thủy lợi, thủy điện suy giảm. Điều này dẫn đến mực nước trên các sông dao động ở mức thấp, mặn xâm nhập sớm và sâu vào hạ lưu sông Vu Gia, Thu Bồn sẽ ảnh hưởng nguồn nước ngọt cấp cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp.

Hai cơ quan (Sở TN&MT và Sở NN&PTNT) đã có nhiều giải pháp phòng chống ô nhiễm, cạn kiệt nguồn nước. Danh mục nguồn nước cần bảo vệ và khai thác nước dưới đất đều phải được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Các nhà máy nước trên địa bàn tỉnh hàng năm bắt buộc phải thực hiện quan trắc chất lượng nguồn nước mặt theo quy định của giấy phép khai thác, sử dụng nước mặt. Gần đây, Sở TN&MT thực hiện nhiệm vụ “Điều tra, đánh giá khả năng tiếp nhận nước thải, sức chịu tải của sông, hồ là nguồn nước nội tỉnh trên địa bàn tỉnh”, nhằm bảo vệ nguồn nước mặt tại các dòng sông. Cạnh đó, đơn vị này lắp đặt thiết bị thu nhận, lưu trữ dữ liệu giám sát khai thác, sử dụng tài nguyên nước.

Ông Trương Xuân Tý - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT đề xuất, cần sớm xây dựng đập ngăn mặn trên sông Vĩnh Điện và nghiên cứu giải pháp ngăn mặn trên sông Thu Bồn nhằm đảm bảo nguồn nước ngọt cấp cho sinh hoạt và sản xuất vùng hạ du sông Vu Gia – Thu Bồn.