Quảng Nam tăng cường bảo vệ các bảo vật quốc gia

Mỹ Sơn bảo vệ theo hướng mở

Ông Nguyễn Công Khiết - Giám đốc Ban Quản lý di sản văn hoá Mỹ Sơn cho biết, đơn vị hiện đang lưu giữ, trưng bày 2 bảo vật quốc gia gồm Ekamukhalinga và Đài thờ Mỹ Sơn A10. Đây là những hiện vật được phát hiện tại khu đền tháp Mỹ Sơn.

Từ nhiều năm trước, xác định những nguy cơ có thể ảnh hưởng đến bảo vật quốc gia như tác động hoá học, đánh cắp, thiên tai, bão lũ… Ban Quản lý đã thực hiện nhiều biện pháp bảo vệ, an ninh nghiêm ngặt nhưng vẫn tạo điều kiện tốt nhất cho khách tham quan, chiêm ngưỡng bảo vật.

Cụ thể, với bảo vật Ekamukhalinga, kể từ khi được phát hiện (ngày 22/11/2013) đến lúc được công nhận bảo vật quốc gia (ngày 14/1/2015), bảo vật luôn trưng bày cố định trong tủ kính cường lực (bên ngoài dán bảng mã QR thông tin nội dung) tại Bảo tàng Mỹ Sơn cho khách tham quan dưới sự giám sát thường trực của an ninh bảo vệ, bộ phận chuyên môn cùng hệ thống camera, hệ thống cảm biến cả ngày lẫn đêm, kể cả công tác phòng cháy chữa cháy, vệ sinh, đảm bảo về nhiệt độ, ánh sáng cũng như những tác động vật lý và hoá học lên hiện vật…

Tương tự, với bảo vật quốc gia Đài thờ Mỹ Sơn A10 sau khi sắp xếp hoàn chỉnh từ 17 khối sa thạch vào năm 2020 và được công nhận bảo vật quốc gia năm 2021, hiện vật vẫn bố trí nguyên vị trong đền A10, có rào chắn khách tiếp cận gần (bên ngoài có bảng thông tin và mã QR về hiện vật). Đồng thời được giám sát thường trực của an ninh bảo vệ, hệ thống camera, cảm biến báo động khi khách đến gần hiện vật, kịp thời ngăn chặn các hành vi xâm hại trực tiếp đến bảo vật quốc gia.

Theo ông Nguyễn Công Khiết, bên cạnh tăng cường đảm bảo an ninh từ xa, nhất là đối với đối tượng khách có biểu hiện khả nghi trong quá trình tham quan, kịp thời ngăn chặn những hành vi xâm hại trực tiếp đến bảo vật quốc gia thì việc tuyên truyền giá trị bảo vật và các chính sách bảo vệ bảo vật quốc gia cho cộng đồng, du khách; phòng tránh thiên tai và những nguy cơ, rủi ro đối với bảo vật cũng thường xuyên chú trọng.

“Đơn vị đang nghiên cứu tăng cường thêm các biện pháp như xây dựng mái che phù hợp, tránh mưa nắng tác động trực tiếp lên bảo vật quốc gia Đài thờ Mỹ Sơn A10 nhằm hạn chế tối đa tác động lên bảo vật nhưng vẫn đảm bảo cho dễ dàng khách tham quan tìm hiểu”- ông Khiết chia sẻ..

Gìn giữ an toàn bảo vật quốc gia

Tỉnh Quảng Nam hiện có tổng cộng 7 bảo vật quốc gia. Ngoài 2 bảo vật quốc gia đang trưng bày, phát huy giá trị tại Mỹ Sơn còn 3 bảo vật đang lưu giữ ở Bảo tàng Quảng Nam và 2 bảo vật quốc gia thuộc sở hữu ông Lương Hoàng Long (khối phố Xuân Hòa, phường Cẩm Phô, thành phố Hội An) gồm Trống đồng Hoàng Long, niên đại thế kỷ thứ IV-III TCN đến thế kỷ I-II (thuộc văn hóa Đông Sơn) và Thạp đồng Hoàng Long, niên đại thế kỷ IV-III TCN đến thế kỷ I-II (thuộc nền văn hóa Đông Sơn).

Đáng chú ý, trong số 3 bảo vật quốc gia Bảo tàng Quảng Nam lưu giữ hầu hết được chế tác bằng chất liệu quý. Cụ thể, Đầu tượng thần Shiva, thuộc văn hóa Champa, thế kỷ X, (phát hiện ngày 23/7/1997 tại thôn Phú Long, xã Đại Thắng, huyện Đại Lộc, được Thủ tướng Chính phủ công nhận Bảo vật quốc gia ngày 25/12/2015) có chất liệu hợp kim vàng.

Bộ sưu tập trang sức vàng Lai Nghi, thuộc văn hóa Sa Huỳnh, thế kỷ III TCN đến giữa thế kỷ I (phát hiện từ khai quật khảo cổ học di tích Lai Nghi từ năm 2002 – 2004 nay thuộc thôn 7B, xã Điện Nam Đông, TX.Điện Bàn, được Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia ngày 31/12/2024), chất liệu vàng.

Hạt mã não hình thú Lai Nghi, thuộc văn hóa Sa Huỳnh, thế kỷ III TCN đến giữa thế kỷ I (được khai quật năm 2002 đến 2004 nay thuộc khối 7B, phường Điện Nam Đông, TX.Điện Bàn, được Thủ tướng Chính phủ công nhận Bảo vật quốc gia ngày 31/12/2024), chất liệu mã não.

Theo ông Trần Văn Đức - Phó Giám đốc Ban Quản lý di tích và bảo tàng Quảng Nam, do chưa đảm bảo điều kiện về tủ đặc chủng và an ninh an toàn nên đơn vị chưa đưa bản gốc 3 bảo vật ra trưng bày, thay vào đó là các phiên bản tỷ lệ 1/1 bằng chất liệu composite trưng bày phục vụ khách, tất cả bảo vật gốc được lưu giữ trong két sắt đặt tại kho hiện vật bảo tàng và được bảo vệ bởi một lớp xốp khí bên ngoài kèm túi hút ẩm silicagel. Bên ngoài két sắt là một tủ bảo quản bằng bê tông; có hai chìa khóa (1 tủ két sắt, 1 tủ bảo quản) do đại diện Ban Giám đốc và trưởng phòng nghiệp vụ cất giữ.

“Công tác kiểm tra, bảo quản bảo vật luôn được chúng tôi thực hiện cẩn thận từ khâu vệ sinh đến áp dụng biện pháp kiểm soát côn trùng trước khi mang hiện vật vào kho bảo quản, hạn chế tối đa đường vào của côn trùng và loài gặm nhấm bằng cách xử lý tất cả khe hở; tiến hành diệt mối mọt, chuột, côn trùng theo định kỳ…” – ông Đức thông tin.

Dù vậy, ông Trần Văn Đức cho rằng, về lâu dài, cần nâng cấp kho cơ sở hoặc xây dựng kho mới, đảm bảo các tiêu chí trong công tác bảo quản bảo vật quốc gia cũng như hiện vật bảo tàng, nhất là đầu tư trang thiết bị hiện đại, đảm bảo môi trường ổn định, thuận lợi cho bảo vật được bảo quản lâu dài; trang bị thiết bị khử khuẩn cho hiện vật trước khi nhập kho, đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc, kỹ thuật bảo quản bảo vật quốc gia an toàn và khoa học.