Quỹ Sống và hành trình 10 năm tại Quảng Nam

Sáng 18/4, tại Đường sách Nguyễn Văn Bình (TP.HCM), Quỹ Hỗ trợ phát triển cộng đồng Sống bền vững (Quỹ Sống) tổ chức ra mắt cuốn sách “Từ một dự án cộng đồng đến Quỹ Sống và cẩm nang Nhà chống lũ”, như một đúc kết của hành trình 11 năm thực hiện các chương trình vì cộng đồng của quỹ này.

Toàn bộ số tiền thu được từ bán sách, sẽ được đưa vào quỹ xây nhà an toàn, mang đến mái ấm vững chãi cho những gia đình khó khăn tại vùng bão lũ.

Sau hơn một thập kỷ đồng hành cùng cộng đồng trồng cây, xây nhà, mang lại sự an toàn cho hơn 1.230 gia đình, với 9 mô hình nhà an toàn tại 11 tỉnh thành trên cả nước.

Riêng tại Quảng Nam, hành trình của Quỹ Sống để lại nhiều ấn tượng, như đánh giá của dự án “sự hợp tác thành công giữa Quỹ Sống và tỉnh Quảng Nam trong 10 năm (từ 2014 - 2024) tạo tiền đề cho những hợp tác sâu hơn giữa một quỹ xã hội phi lợi nhuận và địa phương, đồng thời đặt nền tảng việc triển khai các dự án xã hội theo phương thức chung tay ở các tỉnh thành khác”.

Từ Nhà chống lũ…

Chị Phạm Thị Hương Giang - Nhà sáng lập kiêm Chủ tịch Quỹ Sống, người thường được biết đến với cái tên Jang Kều nhớ về mùa hè năm 2009, khi chị cùng đoàn thiện nguyện đến vùng rốn lũ Đại Lộc, chị bắt gặp một ông cụ da đen sạm nhăn nheo, tay cầm cán cuốc, đứng giữa nền nhà trống hoác, chỉ còn mỗi bàn thờ và bát hương lẫn trong bùn đất.

Chị cất tiếng gọi, gọi mãi nhưng ông không trả lời. “Ông đứng hóa đá, như một pho tượng vô hồn và thống khổ đến tê dại. Cơn lũ không cướp đi sinh mạng của ông như hàng chục dân làng khác, nhưng nó lấy đi tất cả, nơi để trở về, nơi để người ta tìm thấy động lực sống”, ký ức chị Jang Kều gợi lại.

Hình ảnh ấy đã mang đến cho chị một câu hỏi, là làm gì để giữ lại được ngôi nhà - nơi bấu víu tinh thần - cho những người thống khổ này?

Những trăn trở ấy cứ quẩn quanh, cho tới mùa lũ lịch sử năm 2013, chị Jang Kều tình cờ thấy bức hình chụp ngôi nhà gỗ trăm tuổi được đặt trên 6 cọc bê tông, kiên cường giữa biển nước. Đây là công trình do GS-TS. Tống Trần Tùng, chuyên gia về vật liệu nhẹ dành tặng người hàng xóm ở quê Hương Sơn (Hà Tĩnh), và nó đã tồn tại được 10 năm với biết bao mùa lũ.

Lúc này, chị Jang Kều nghĩ phải làm ngôi nhà như thế này cho bà con. Liền sau đó, chị nhờ các bạn kiến trúc sư tính toán, cần đến 50 triệu đồng để có thể làm một căn nhà hoàn chỉnh, nhưng chỉ mất khoảng 25 triệu đồng để có thể xây được 6 trụ bê tông vững chãi để đưa ngôi nhà cũ lên cao. Như thế này, dù không đủ tiền xây cả ngôi nhà thì vẫn có thể an toàn.

Sau đó, chị Kều đã viết dự án với phương thức chung tay ngay trong đêm và lập tức đưa lên mạng, một tuần sau thì gây quỹ. Gây quỹ được 200 triệu đồng, đủ để xây 5 căn nhà chống lũ. 5 căn nhà chống lũ đầu tiên này diễn ra trong bối cảnh còn đúng 35 ngày nữa là đến tết.

“Tuy chỉ có 3 thành viên đi xây nhà chống lũ, nhưng dự án này là của cộng đồng và cả chính những người dân được xây nhà”, chị Jang Kều nhớ lại.

… Đến Làng hạnh phúc

Phiên bản đầu tiên của Làng Hạnh phúc được Quỹ Sống thực hiện ở Cù Lao Dung (Sóc Trăng), diễn ra trong quá trình Quỹ Sống thêm các “tiện ích” khác trong quá trình làm Nhà chống lũ như hệ thống cống thoát nước, “Vườn hạnh phúc”,… cho 50 hộ dân ở đây.

Làng hạnh phúc là một dự án thứ 2 của Chương trình Nhà chống lũ sau Dự án nhà an toàn. Được hình thành chính thức vào cuối năm 2018, dự án có mục tiêu hỗ trợ các cộng đồng dân cư bị ảnh hưởng bởi thiên tai và biến đổi khí hậu có được trong việc hình thành những ngôi làng an toàn, cải thiện môi trường sống và thúc đẩy gìn giữ các giá trị văn hoá bản địa.

Làng hạnh phúc hướng đến việc xây dựng những cộng đồng an toàn, bền vững, với một mô hình cân bằng 3 yếu tố: Quy hoạch - hạ tầng, Kiến trúc - xây dựng, Sinh thái - môi trường với cái gốc là văn hoá bản địa.

Theo đó, Làng hạnh phúc hỗ trợ các cộng đồng tái định cư do thiên tai và biến đổi khí hậu có được không gian và điều kiện sống an toàn, hài hòa với thiên nhiên; tự chủ phát triển sinh kế bền vững dựa trên thế mạnh truyền thống; và bảo tồn các giá trị văn hóa bản địa của mình, đồng thời tiệm cận được với những kiến thức, công nghệ mới.

Tại Quảng Nam, Quỹ Sống đã xây dựng 2 Làng hạnh phúc từ cuối năm 2018 đó là Làng hạnh phúc Lâng Loan (Nam Trà My) và Làng hạnh phúc Trà Giác. Đây được xem là nơi Quỹ Sống chính thức bắt đầu Dự án Làng hạnh phúc.

Tại buổi làm việc với Quỹ Sống hồi tháng 10/2024, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quang Bửu đã bày tỏ sự cảm kích với những gì mà Quỹ Sống đã thực hiện. Đồng thời tiếp tục đề nghị quỹ này tiếp tục đồng hành trong các chương trình lớn, chương trình phòng chống thiên tai của tỉnh để các nguồn lực được phát huy hiệu quả hơn.