Sản xuất thông minh để thích ứng biến đổi khí hậu

Thay đổi phương thức sản xuất

Ở thôn Thái Đông (xã Bình Nam, Thăng Bình) có 12ha đất trồng lúa bị bỏ hoang nhiều năm qua. Không thể bỏ phí tài nguyên, HTX Dịch vụ nông nghiệp Bình Nam (HTX Bình Nam) đã cải tạo đất để trồng lúa bằng phương thức sản xuất thông minh.

Ông Trần Văn Ninh - Giám đốc HTX Bình Nam cho biết, cái lợi của sản xuất thông minh là giảm được nước tưới, giảm được lượng lúa giống. Thông thường người dân sạ 5 - 6kg/sào thì mô hình chỉ sạ 3,5kg/sào. Năng suất lúa thu được cao hơn cách làm truyền thống: 70 tạ/ha so với 50 - 60 tạ/ha.

Theo ông Ninh, sản xuất thông minh đòi hỏi phải ứng dụng khoa học, kỹ thuật tiên tiến, đặc biệt là sạ hàng giúp dễ chăm bón hơn. Bằng cách thức này, khi đi bón phân, thuốc thì ruộng lúa có những lối đi, tránh giẫm đạp lên cây.

Hàng thưa nên bộ rễ của cây có không gian để phát triển, tăng độ bám vào đất, chống bị ngã khi gió lớn. Sạ hàng thưa cũng giúp cho lá lúa tăng độ quang hợp, hạn chế được sâu bệnh.

“Sản xuất lúa thông thường hay bị ảnh hưởng bởi sâu cuốn lá, sâu keo, bệnh đạo ôn. Sản xuất lúa thông minh khắc phục được hạn chế trên, chi phí cho thuốc bảo vệ thực vật cũng ít đi. Chúng tôi hướng dẫn nông dân sử dụng các loại phân vi sinh, phân hữu cơ để bón đúng thời điểm, ruộng lúa hấp thu vừa đủ nên tiết kiệm” - ông Ninh nói.

Diễn biến của biến đổi khí hậu (BĐKH) trên địa bàn tỉnh ngày càng phức tạp, nắng nóng kéo dài, nhiều vùng ruộng không đủ nước cho sản xuất cây lúa. Ở nhiều địa phương, ngành nông nghiệp đã hướng dẫn nông dân chuyển đổi đất trồng lúa không chủ động nước tưới sang trồng các loại sen, bắp, đậu xanh, bí…

Các HTX đã hỗ trợ xã viên kéo điện ra đồng, đóng giếng, cung cấp giống chất lượng, phân bón, vật tư để sản xuất thông minh, thích ứng với BĐKH. Ở xã Bình Đào (Thăng Bình), HTX Bình Đào đã cải tạo lại đất hoang, trồng 15ha sen. HTX sau khi thu hoạch sen đã sơ chế thành hạt sen sấy khô, sản phẩm đạt OCOP 3 sao bán được 180 nghìn đồng/kg.

HTX Bình Đào cũng hướng dẫn nông dân thực hành sản xuất đậu phụng thông minh thích ứng với BĐKH. Các thành viên trong HTX đã chọn giống đậu phụng có thời gian sinh trưởng ngắn, khả năng thích ứng tốt và tỷ lệ đậu quả cao để đưa vào sản xuất. Khi canh tác cây đậu phụng, người dân được hướng dẫn sử dụng bón phân chuồng kết hợp với men vi sinh để hạn chế bệnh thối rễ.

Cách đầu tư này cũng tiết kiệm được lượng nước tưới khi áp dụng tưới theo từng đợt, đảm bảo đủ nước theo chu kỳ sinh trưởng của cây. Trước khi gieo hạt đậu phụng, kỹ thuật làm đất được chú trọng nên hạn chế sâu bệnh phá hoại. Đậu phụng sau khi thu hoạch được HTX Bình Đào chế biến thành sản phẩm OCOP 3 sao.

Linh hoạt thích ứng

Ông Nguyễn Xuân Vũ - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT cho biết, nông nghiệp Quảng Nam đang chịu nhiều tác động cực đoan từ BĐKH. Dễ thấy nhất là nhiệt độ tăng cao dẫn đến sâu bọ, dịch bệnh phát triển, thoái hóa đất... nên ngành nông nghiệp vận động để thích ứng. Sở NN&PTNT đã phối hợp với Dự án “Cải thiện nông nghiệp có tưới” (WB7) triển khai nhiều hợp phần sản xuất nông nghiệp thích ứng với BĐKH.

Kết quả hợp phần 1 đã hỗ trợ nâng cao năng lực cho Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Quảng Nam và các đơn vị khác về quản lý, vận hành trang thiết bị; phát huy vai trò của cộng đồng trong quản lý hệ thống tưới tiêu; áp dụng công nghệ, kỹ thuật tưới tiết kiệm cho mô hình sản xuất nông nghiệp thông minh thích ứng BĐKH. Hợp phần 2 nâng cấp cơ sở hạ tầng thủy lợi, tưới tiêu chủ động, linh hoạt, hiệu quả. Hợp phần 3 hỗ trợ xây dựng các mô hình sản xuất nông nghiệp thông minh…

Theo ông Nguyễn Xuân Vũ, Dự án “Cải thiện nông nghiệp có tưới” triển khai nhiều hợp phần đã giúp ngành nông nghiệp Quảng Nam duy trì, phát triển bền vững trong bối cảnh rủi ro BĐKH ngày càng gia tăng.

Ngoài canh tác nông nghiệp tích hợp công nghệ thông minh còn có các mô hình liên quan đến quản lý nước và tưới tiêu thông minh được áp dụng vào hệ thống sản xuất cây trồng.

Thời gian tới, Quảng Nam sẽ áp dụng các giống cây trồng có khả năng chống chịu với điều kiện hạn hán, lũ lụt, sâu bệnh; phát triển hệ thống nông lâm kết hợp; áp dụng trồng xen canh trong sản xuất để điều hòa nhiệt, giữ ẩm cho đất.

“Áp dụng công nghệ tưới tiên tiến, tưới tiết kiệm đang được nhân rộng trên địa bàn các tỉnh. Ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số sẽ tiếp tục được các HTX ứng dụng để đem lại hiệu quả thiết thực” - ông Vũ nói.

Theo ông Phạm Viết Tích - Giám đốc Sở NN&PTNT, sản xuất nông nghiệp thông minh thích ứng với BĐKH là một “cuộc cách mạng”. Bởi vậy, ngành chức năng tuyên truyền, vận động, tập huấn giúp người dân nâng cao nhận thức, hiểu biết về nông nghiệp thông minh để sẵn sàng thích ứng. Rất cần sự dám nghĩ, dám làm, thử nghiệm, áp dụng các giải pháp thông minh của nông dân để việc sản xuất thích ứng với BĐKH đem lại hiệu quả thiết thực.