Thận trọng triển khai dự án bảo tồn tháp Bắc và tháp Giữa Chiên Đàn

Dự kiến tháng 8/2025 khởi công

UBND tỉnh Quảng Nam vừa phê duyệt Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị tháp Bắc, tháp Giữa thuộc Di tích quốc gia tháp Chăm Chiên Đàn.

Dự án sẽ tập trung vào các hạng mục tu bổ, gia cố di tích như dọn dẹp phát lộ mặt bằng và thu gom hiện vật quanh chân tháp; tháo dỡ các khối xây gia cố bằng vữa xi măng, gạch cũ (trước đây), thay thế những viên gạch đã bị mục, vỡ tại các vị trí hư hại nhẹ trên bề mặt đế và tường tháp.

Gia cố, tái định vị các khối xây gạch phần đế và tường tháp; bổ sung các tai đá góc tháp bị mất, gãy. Xây bổ sung bậc cấp và vai bậc theo hình thức phỏng dựng với các hình khối đơn giản, bậc xây gạch phục chế; xây phục hồi bổ sung các phần bị đổ, mất hoặc mất ổn định trên đế và thân tường.

Phục hồi hình khối các ô hộc và trang trí căn cứ trên cơ sở các thành phần gốc còn lại; gia cố vết nứt tường, khoan neo các khối gạch góc mái tháp. Tái định vị các thanh đá trụ, ngưỡng và bậc đá cửa; phục hồi nền trong thân tháp, lát gạch Chăm phục chế, xử lý toàn bộ bề mặt gạch.

Tháo dỡ hệ mái che hiện trạng và làm mới mái che trên đỉnh tháp Bắc bằng khung sắt hộp, kính cường lực; chống mối toàn bộ công trình và các hạng mục có liên quan.

Ngoài ra, các hạng mục phụ trợ phục vụ hoạt động tu bổ di tích cũng được triển khai song hành như lắp đặt hệ giàn giáo phục vụ thi công; cấp điện, nước, bể sơ chế gạch và các hạng mục phụ trợ khác phục vụ trùng tu.

Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị tháp Bắc, tháp Giữa Chiên Đàn do Sở VH-TT&DL làm chủ đầu tư. Tổng mức đầu tư gần 16,8 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh, trong đó chi phí xây dựng gần 14,4 tỷ đồng. Tiến độ thực hiện từ năm 2023 - 2025.

Theo ông Nguyễn Thanh Hồng - Giám đốc Sở VH-TT&DL, dự án tu bổ tháp Chăm là kiến trúc đặc thù, đặc biệt nên sau khi UBND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư, đơn vị sẽ tiếp tục hoàn thiện các thiết kế, bản vẽ... gửi Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT&DL) kiểm tra, thẩm định, cho ý kiến lần cuối, sau đó sẽ tổ chức đấu thầu. Dự kiến tháng 8/2025 sẽ khởi công.

Thực hiện chặt chẽ, thận trọng

Giám đốc Sở VH-TT&DL Nguyễn Thanh Hồng cho biết, dự án này phải thực hiện hết sức chặt chẽ, thận trọng các bước, quy trình vì kiến trúc Chăm rất ít đơn vị có thể tư vấn, thủ tục cũng mất nhiều thời gian hơn các công trình khác.

Ông Hồng khẳng định, việc sáp nhập tỉnh không ảnh hưởng đến các dự án trùng tu, tôn tạo di tích, nhất là các dự án đầu tư công thuộc lĩnh vực VH-TT&DL.

"Hôm qua (28/5), sở làm việc với Bí thư Tỉnh ủy và đồng chí Bí thư cũng đã thống nhất các dự án như trên tiếp tục thực hiện đến khi hoàn thành, chứ không phải nhập tỉnh phải dừng" - ông Hồng cho biết thêm.

Năm 2021, UBND tỉnh phê duyệt dự án Bảo tồn, tu bổ và phát huy giá trị tháp Nam thuộc tháp Chăm Chiên Đàn với quy mô đầu tư hơn 5,4 tỷ đồng. Dự án giao Sở VH-TT&DL làm chủ đầu tư và đã hoàn thành vào cuối năm 2023.

Dù vậy, việc bố trí giàn sắt trong lòng tháp Nam để chống đỡ hệ mái tháp cũng gây ra nhiều băn khoăn và tranh luận trái chiều từ các nhà nghiên cứu, nhà khoa học liên quan đến mỹ thuật và không gian tâm linh của di tích.

Trước ý kiến lo lắng về việc lặp lại phương án sử dụng giàn sắt đặt trong lòng tháp Bắc Chiên Đàn để chống hệ mái, ông Hồng cho biết đơn vị tư vấn là Viện Bảo tồn di tích (Bộ VH-TT&DL) sẽ chịu trách nhiệm và nghiên cứu làm kỹ.

Kể cả nghiên cứu, tham vấn ý kiến chuyên gia, nhà nghiên cứu về văn hóa, kiến trúc, điêu khắc nghệ thuật Chăm nhằm hạn chế những tác động không tốt đến di tích, mặc dù nội dung này không có trong quy trình.

"Trong công tác trùng tu công trình kiến trúc di tích thì kiến trúc di tích Chăm là khó nhất vì rất ít đơn vị có khả năng tư vấn, cũng rất ít đơn vị có khả năng trùng tu. Chưa kể, kinh phí không nhiều, yếu tố kỹ thuật rất cao, thêm yếu tố tâm linh, cảnh quan... nên ý kiến trái chiều cũng là bình thường.

Đơn vị tư vấn tất nhiên sẽ phải tính đến tất cả yếu tố và lắng nghe để làm kỹ. Tuy nhiên nếu bất khả kháng thì ưu tiên số 1 vẫn là làm sao để trùng tu đảm bảo, chống sụp đổ... sau đó đến các yếu tố tiếp theo" - ông Hồng nói.