Người Quảng Nam

"Vua sáng chế" nặng lòng với người khuyết tật

PHAN VINH (phanphuocvinhqn@gmail.com) • 15/03/2025 08:29

(QNO) - Không chỉ được biết đến với biệt danh “vua sáng chế” nhờ gần 200 phát minh khoa học, GS-TS.Trần Văn Tín (quê ở thôn Tiên Đỏa, xã Bình Sa, Thăng Bình) còn là người truyền cảm hứng mạnh mẽ trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Hiện tại, thầy đang giảng dạy tại nhiều trường đại học trong nước và một số quốc gia châu Á. Không chỉ vậy, thầy còn dành nhiều tâm huyết để cưu mang, đào tạo nghề cho hàng nghìn thanh thiếu niên khuyết tật trên khắp cả nước.

(QNO) - Ngoài được biết đến với biệt danh “vua sáng chế” nhờ sở hữu gần 200 phát minh khoa học, GS-TS. Trần Văn Tín (quê ở thôn Tiên Đỏa, xã Bình Sa, Thăng Bình) còn là người truyền cảm hứng mãnh liệt trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Hiện, ông đang giảng dạy tại nhiều trường đại học trong nước và một số quốc gia châu Á, đặc biệt ông đã cưu mang, đào tạo nghề cho hàng nghìn thanh thiếu niên khuyết tật trên khắp cả nước.

Dù đã mấy chục năm trôi qua, nhưng nhắc đến GS-TS. Trần Văn Tín, nhiều người lớn tuổi ở xã Bình Sa vẫn nhớ rõ hình ảnh cậu học trò nhỏ siêng năng, sáng dạ với thành tích học tập đáng khâm phục. Thuở còn học cấp hai ở quê nhà, ông đã bộc lộ năng khiếu vượt trội. Sau đó, tiếp tục theo học lớp chuyên Toán tại Trường THPT Phan Châu Trinh (Đà Nẵng) với thành tích xuất sắc.

Năm 1986, ông đỗ thủ khoa Trường Đại học Bách khoa TP.Hồ Chí Minh. Với thành tích này, ông nhận được học bổng tài trợ chuyên ngành Điện tử - viễn thông tại Học viện Bách khoa Igor Sikorsky (thuộc Đại học Kỹ thuật quốc gia Ukraine) - một trong những trường đại học danh tiếng hàng đầu về công nghệ.

Trong thời gian học tập tại Ukraine, Trần Văn Tín luôn dẫn đầu về thành tích học tập và tích cực tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học. Nhờ đó, nhà trường ưu tiên giữ ông lại để tiếp tục giảng dạy. Tuy nhiên, năm 1996, khi sự nghiệp đang trên đà phát triển, GS-TS. Trần Văn Tín buộc phải rời bỏ tất cả để trở về quê hương.

“Lúc đó, tôi nhận tin mẹ mắc khối u não trong khi em gái thì bị khuyết tật do nhiễm chất độc da cam lâu nay. Tôi không thể yên tâm ở lại nước ngoài mà quyết định về Việt Nam để chăm sóc gia đình” - GS-TS.Trần Văn Tín nhớ lại.

Sau khi trở về nước, ông đưa mẹ và em gái vào TP.Hồ Chí Minh chữa trị. Để trang trải chi phí, ông tranh thủ sửa điện thoại tại khu “chợ trời” Hùng Vương. Chính từ đây, trong đầu ông bắt đầu nảy nở những ý tưởng sáng chế.

Sau hơn 10 năm vừa lo cho gia đình vừa giảng dạy tại một số trường đại học ở TP.Hồ Chí Minh, GS-TS.Trần Văn Tín được mời sang Hàn Quốc công tác dài hạn. Tuy nhiên, sau vài năm làm việc tại xứ sở kim chi, ông lại quyết định trở về quê và tiếp tục giảng dạy, nghiên cứu. Đến nay, giáo sư vẫn thường xuyên tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn tại nhiều nước trong khu vực châu Á.

“

GS-TS. Trần Văn Tín hiện đang công tác tại Viện Khoa học phát triển tài năng Việt Nam thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ. Năm 2021, ông được cấp bằng Tiến sĩ tại Nga và được Đại học Nambu (Hàn Quốc) trao học hàm Giáo sư vì đã có những đóng góp vượt trội cho công tác nghiên cứu sáng chế khoa học. Giáo sư nhận được nhiều giải thưởng danh giá như: Sao Vàng đất Việt, Cúp Sen Vàng, Giải Cầu Vàng. Đặc biệt, những đóng góp trong nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn, nhiều người gọi ông với biệt danh “vua sáng chế”.

GS-TS.Trần Văn Tín cho biết, hầu hết các ý tưởng phát minh của ông đều xuất phát từ những nhu cầu tại khu “chợ trời”. Năm 1999, ông phát minh màn chắn sóng điện từ trên thiết bị di động. Đến năm 2003, sản phẩm này được một công ty nước ngoài mua bản quyền sản xuất trong 20 năm với chi phí 24 nghìn USD. 20 năm sau - vào năm 2023, ông mới bắt đầu sản xuất và phân phối tại Việt Nam.

Đáng nói trong năm 2003, khi nhà nước phát hành tiền polymer và tình trạng tiền giả trở thành vấn đề nhức nhối, GS-TS.Trần Văn Tín đã nghiên cứu và chế tạo máy soi tiền giả. Sản phẩm nhanh chóng được nhiều đơn vị đăng ký bản quyền và đưa vào sản xuất hàng loạt.

Năm 2006, ông tiếp tục trình làng bộ ba sáng chế gồm thiết bị tiết kiệm điện, thiết bị tiết kiệm gas và sạc điện thoại di động. Và nhiều sản phẩm hữu ích khác ra đời như đèn LED đuổi muỗi, máy điện giải nước uống ion kiềm, máy xử lý nước lợ thành nước ngọt, thiết bị chống say tàu xe…

Gần đây nhất, GS-TS.Trần Văn Tín đã phát minh và tối ưu hóa thiết bị lọc nước từ trường cơ học với chi phí khoảng 350 nghìn đồng mỗi chiếc. Sản phẩm này được đánh giá cao về tính ứng dụng, phù hợp với nhu cầu của hầu hết các gia đình hiện nay.

Theo ông, nguyên lý hoạt động của thiết bị này dựa trên từ trường tự nhiên. Trước đây, dòng nước giếng hay nước ngầm luôn trong sạch, ít gây nguy hại cho sức khỏe nhờ vào đặc tính từ tính của lớp địa chất. Tuy nhiên, do hoạt động khai khoáng ngày càng nhiều, từ trường trong lòng đất dần suy yếu khiến chất lượng nước ngầm suy giảm.

[VIDEO] - GS-TS. Trần Văn Tín chia sẻ về những phát minh của mình:

“Ứng dụng nguyên lý chia tách phân tử nước của từ trường, thiết bị lọc nước từ trường cơ học gồm một lõi nam châm giúp phân rã các phân tử nước khi chảy qua, sau đó tiếp tục lọc bã cặn qua một màn nano để cho ra dòng nước sạch. Với chi phí thấp, độ bền cao, dễ dàng vệ sinh, sản phẩm này rất phù hợp với mọi gia đình, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, miền núi” - GS-TS.Trần Văn Tín phân tích.

Hiện nay, GS-TS.Trần Văn Tín có tới gần 200 phát minh khoa học, trong đó nhiều sản phẩm từ sáng chế giá thành chỉ dưới 100 nghìn đồng nhưng ứng dụng cao trong đời sống. Tuy nhiên, nhiều phát minh của ông vẫn gặp khó khăn, chưa ứng dụng phổ biến do chưa tìm được đơn vị đồng hành để thương mại hóa sản phẩm.

Bên cạnh sự nghiệp sáng chế, năm 2008, GS-TS.Trần Văn Tín thành lập Công ty CP Tập đoàn thanh niên Việt Nam (ICEVN) và Trung tâm Dạy nghề cho thanh niên khuyết tật tại TP.Hồ Chí Minh với mục tiêu đào tạo nghề điện tử, giúp người khuyết tật trở thành người có ích trong xã hội.

“Em gái mình phải nằm một chỗ do ảnh hưởng của chất độc dioxin, nên luôn thương cảm với những mảnh đời khuyết tật. Ở trung tâm, chúng tôi không chỉ dạy nghề mà còn giúp các bạn lấy lại sự tự tin, vượt qua mặc cảm, tạo nguồn thu nhập ổn định. Hơn 17 năm qua, đã có gần 2.000 học viên khuyết tật tốt nghiệp và có việc làm, từ sửa chữa điện thoại, tivi, âm thanh… đến việc đứng lớp, đào tạo lại cho những em nhỏ khuyết tật khác” - GS-TS.Trần Văn Tín chia sẻ.

Khi trò chuyện với GS-TS.Trần Văn Tín nhiều người nhận ra ông sử dụng cả ngôn ngữ hình thể. Hóa ra, trong các lớp học của trung tâm, có nhiều học viên bị câm điếc bẩm sinh, ông phải thích ứng để có thể giao tiếp và hướng dẫn. Đến nay, nhiều học viên có cuộc sống ổn định; với những trường hợp đặc biệt khó khăn, ông cho ở lại nhà mình, hỗ trợ sản xuất các thiết bị phục vụ sinh hoạt.

Bên cạnh việc duy trì giảng dạy và tạo việc làm cho thanh niên khuyết tật, GS-TS.Trần Văn Tín còn kết hợp với một người bạn làm công tác giáo dục tại Hàn Quốc, vận động gây quỹ xây dựng hồ bơi cho trẻ em vùng nông thôn nhằm giảm tỷ lệ đuối nước.

Những năm qua, hầu hết lợi nhuận thu được từ các phát minh và hoạt động thương mại của GS-TS.Trần Văn Tín đều được đầu tư vào việc nâng cấp môi trường đào tạo cho thanh niên khuyết tật, tiếp tục mua sắm trang thiết bị để phục vụ công tác nghiên cứu sáng chế. Tuy nhiên, giá trị kinh tế ông nhận lại từ các phát minh vẫn chưa tương xứng.

Chỉ tính riêng sản phẩm màn hấp thụ sóng điện từ, hiện nay đã có gần 30 đơn vị trong và ngoài nước đặt hàng trung tâm của ông sản xuất gia công theo thương hiệu riêng.

“Tôi là một người sáng chế, chỉ giỏi nghiên cứu chứ không giỏi bán hàng. Đây vừa là ưu điểm, vừa là hạn chế. Tôi hy vọng có một đơn vị giỏi về kinh doanh sẽ đồng hành cùng tôi để đưa sản phẩm ra thị trường rộng lớn hơn. Nhưng điều quan trọng hơn hết là họ cũng có chung chí hướng trong việc giúp đỡ người khuyết tật, tạo điều kiện cho họ có công việc ổn định, tiếp tục cống hiến cho xã hội” - GS-TS.Trần Văn Tín bày tỏ.

“

Trong số những phát minh của mình, GS-TS.Trần Văn Tín tâm đắc nhất với thiết bị lọc nước từ trường cơ học. Sản phẩm này được kỳ vọng sẽ giúp cung cấp nước sạch cho hàng triệu gia đình ở nông thôn, đặc biệt là những khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, bão lũ.
“Hiện nay, tôi sẵn sàng đồng hành cùng các chương trình xã hội tại quê nhà Quảng Nam để tài trợ chi phí mua thiết bị, sản xuất với hình thức phi lợi nhuận. Đây sẽ là một dự án mang lại lợi ích thiết thực cho bà con ở vùng sâu, vùng xa – nơi mà những hệ thống lọc nước hiện đại vẫn còn xa xỉ” - GS-TS.Trần Văn Tín chia sẻ.

[VIDEO] - GS-TS. Trần Văn Tín chia sẻ mong muốn đóng góp cho cộng đồng:

NỘI DUNG VÀ TRÌNH BÀY: PHAN VINH