Hỗ trợ mức đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện: Chính sách an sinh cần thiết

Nhiều khó khăn

Chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện trong những năm gần đây đã được tuyên truyền đến với đông đảo người dân qua hệ thống đại lý thu của ngành BHXH và bưu điện cũng như các xã, phường, thị trấn. Nhờ sự vào cuộc tích cực trong tuyên truyền, vận động, đến nay toàn tỉnh đã có 21.596 người tham gia BHXH tự nguyện.

Theo BHXH tỉnh, số người tham gia BHXH tự nguyện đã có sự chuyển biến, tuy nhiên với lực lượng lao động (LĐ) trong độ tuổi tỷ lệ tham gia vẫn còn rất thấp.

Ông Nguyễn Văn Hùng - Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết, năm 2021 nếu phấn đấu đạt 209.500 người trong độ tuổi LĐ tham gia BHXH thì cũng chỉ mới chiếm khoảng 23% lực lượng LĐ trong độ tuổi (trong đó có 20% tham gia BHXH bắt buộc và 3% tham gia BHXH tự nguyện).

Người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ nghèo, cận nghèo và các nhóm khác, thời gian cao nhất từ 15 - 20 năm, chủ yếu là người đã tham gia BHXH bắt buộc trước đây, sau đó nghỉ việc thì tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện.

Số người tham gia BHXH tự nguyện trong tỉnh còn rất thấp, trong khi đây là chính sách an sinh thiết thực nhất, giúp người LĐ khi rời khỏi thị trường LĐ có được lương hưu, về già có thể được chăm sóc sức khỏe tốt hơn.

Theo ông Hùng, việc mở rộng, phát triển người tham gia BHXH để nâng độ bao phủ còn chậm (năm 2021 tỷ lệ của tỉnh đạt 21,13%, trong khi cả nước tỷ lệ bình quân chung là 32,6%), trong khi đó số người hưởng chế độ BHXH một lần lại gia tăng qua từng năm.

Cụ thể, giai đoạn 2016 - 2020 có 53.499 người hưởng BHXH một lần, bình quân mỗi năm có 10.700 người hưởng BHXH một lần, cao hơn số người tham gia BHXH bắt buộc mới hàng năm. Số nợ BHXH có xu hướng tăng cao hơn, đến 31.10.2021 nợ hơn 234,7 tỷ đồng.

Chính sách cần thiết

Hiện nay, chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với người tham gia BHXH tự nguyện thực hiện theo Nghị định 134/2015 của Chính phủ. Mức hỗ trợ theo Nghị định 134 vẫn còn thấp, hạn chế nhóm người được hỗ trợ (mức hỗ trợ LĐ thuộc hộ nghèo là 46.200 đồng/tháng, hộ cận nghèo 38.500 đồng/tháng, LĐ khác 15.400 đồng/tháng).

Người LĐ là nguồn phát triển BHXH tự nguyện của tỉnh lại tập trung ở khu vực nông thôn, miền núi, điều kiện kinh tế còn khó khăn, thu nhập không ổn định, nên mức hỗ trợ thấp chưa có sức hút cũng như động viên họ tham gia chính sách để được hưởng lương hưu khi về già.

Theo số liệu thống kê, toàn tỉnh có khoảng 700 nghìn người LĐ trong độ tuổi chưa tham gia BHXH; trong đó nông dân và LĐ phi chính thức khoảng 648 nghìn người. Nếu lực lượng LĐ này không tham gia BHXH tự nguyện thì gánh nặng an sinh vô cùng lớn khi họ hết tuổi LĐ nhưng không có lương hưu, không có thẻ bảo hiểm y tế.

Chính vì thế, theo ông Nguyễn Quí Quý - Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH, rất cần thiết có chính sách hỗ trợ người LĐ tham gia chế độ BHXH tự nguyện. Khi có đề án về hỗ trợ mức đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện sẽ tạo được bước đột phá, khuyến khích người dân tham gia.

Qua đó góp phần tăng tỷ lệ bao phủ BHXH như mục tiêu phấn đấu của Tỉnh ủy là đến năm 2025 đạt khoảng 45% lực lượng LĐ trong độ tuổi tham gia BHXH, khoảng 55% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH và trợ cấp hưu trí xã hội.

Theo dự thảo đề án, người được hỗ trợ là công dân đủ 15 tuổi trở lên không phải đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm người LĐ làm việc theo hợp đồng LĐ có thời hạn dưới 1 tháng; người hoạt động không chuyên trách ở thôn, bản, tổ dân phố, khu phố; giúp việc gia đình; người tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng lương; xã viên không hưởng lương trong hợp tác xã; nông dân, LĐ tự tạo việc làm; người LĐ đã đủ điều kiện về tuổi đời nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu hàng tháng.

Mức hỗ trợ sẽ dựa theo phương thức đóng 3 tháng, 6 tháng hoặc 12 tháng một lần, hoặc một lần cho nhiều năm về sau thì ngân sách Nhà nước sẽ hỗ trợ phần tương ứng theo quy định. Sở Tài chính sẽ chuyển khoản kinh phí từ ngân sách tỉnh theo quy định vào Quỹ BHXH. Mức hỗ trợ theo tỷ lệ % tăng thêm ngoài tỷ lệ % đã được hỗ trợ theo quy định tại Nghị định số 134.

Cụ thể, mức hỗ trợ tăng thêm 10% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ nghèo, cận nghèo; tăng thêm 5% với các nhóm khác. Thời gian hỗ trợ thực hiện từ tháng 1.2022 đến tháng 12.2025. Dự kiến tổng nguồn ngân sách tỉnh thực hiện đề án hỗ trợ này hơn 37,8 tỷ đồng cho cả giai đoạn.