Lê Nhật Ký và những bước chân Dế Mèn

Lê Nhật Ký đến với văn học thiếu nhi do đặc thù công việc dạy học. Công tác tại Trường Đại học Quy Nhơn, ông miệt mài theo đuổi dòng văn học thiếu nhi, như tác giả vẫn tự ví là “theo bước chân Dế Mèn”. Ông trở thành nhà nghiên cứu văn học thiếu nhi hàng đầu hiện nay.

Các công trình tiêu biểu của ông có thể kể ra như “Văn học cho thiếu nhi” (viết chung, 2003), “Hệ thống thể loại trong văn học thiếu nhi” (viết chung, 2009), “Truyện đồng thoại trong văn học Việt Nam hiện đại” (chuyên luận, 2016) và mới đây là “Từ bước chân Dế Mèn” (tập tiểu luận văn học thiếu nhi).

“Từ bước chân Dế Mèn” phần lớn là những tham luận, bài báo đã công bố trong các hội thảo khoa học quốc tế, quốc gia và các tạp chí trong nước những năm qua. Có thể nói, mỗi tiểu luận trong tập sách này là từng bước chân lặng lẽ, kiên trì, đầy gian nan mà không kém phần say mê trên hành trình gần 30 năm nghiên cứu, giảng dạy của ông.

Với 27 bài viết, “Từ bước chân Dế Mèn” mang đến cho độc giả cái nhìn tương đối bao quát về nền văn học thiếu nhi dân tộc. Từ những vấn đề cụ thể như chân dung các tác giả, những tác phẩm xuất sắc đến thể loại đều được chia sẻ kỹ lưỡng.

Cạnh đó, các bài viết về giai đoạn văn học (“Truyện đồng thoại Việt Nam những năm đầu thế kỷ XXI”), vùng văn học (“Nhà văn Bình Định với văn học thiếu nhi”) đến nghiên cứu liên ngành văn học thiếu nhi với báo chí, với nhà trường... cũng được mổ xẻ và phân tích cụ thể.

Nhà nghiên cứu Lê Nhật Ký cho rằng, Quảng Nam là địa phương có bề dày truyền thống và có nhiều đóng góp quan trọng cho tiến trình vận động, phát triển văn học thiếu nhi dân tộc.

Trong đó, Pierre Lục – người mở đầu cho tiểu thuyết thiếu nhi, Võ Quảng – nhà văn tiên phong dấn thân cho sự nghiệp giáo dục tuổi thơ và Nguyễn Nhật Ánh – người “giải cứu” văn học thiếu nhi khỏi cơn khủng hoảng những năm cuối thế kỷ 20 là những tác gia người Quảng có tầm ảnh hưởng lớn.

Điều này được chứng minh qua các tiểu luận “Nhà văn Võ Quảng với truyện đồng thoại”, “Giảng dạy và nghiên cứu tác phẩm thơ văn Võ Quảng trong nhà trường”, “Nguyễn Nhật Ánh và cuộc chiến không cân sức”, “Pierre Lục và sách cho trẻ em”…

Ngoài ra, Quảng Nam còn có nhiều cây bút khác đã và đang miệt mài cống hiến, ghi được nhiều dấu ấn trong đời sống văn học thiếu nhi hiện đại.

Trong lời mở đầu tập sách, PGS.TS Nguyễn Hữu Sơn (nguyên Phó Viện trưởng Viện Văn học, nguyên Tổng biên tập Tạp chí Nghiên cứu văn học) chỉ ra “chí ít có ba phương diện làm nên phát kiến và đóng góp sáng rõ” của nhà nghiên cứu Lê Nhật Ký là khảo cứu chuyên sâu về truyện đồng thoại, vị thế chuyên gia về văn học thiếu nhi miền Trung, xác định ý nghĩa văn hóa và văn học sử của văn học thiếu nhi từ cảm quan tôn giáo. “Từ bước chân Dế Mèn” xác quyết cho nhận định này.