Rộn ràng Lễ hội sâm Ngọc Linh

Tái hiện câu chuyện văn hóa

Lễ hội sâm Ngọc Linh (diễn ra từ ngày 1 - 3.8 tại trung tâm huyện Nam Trà My) rộn ràng ngay từ ngày khai mạc phiên chợ sâm.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quang Bửu khẳng định, Lễ hội sâm Ngọc Linh là sự kiện có ý nghĩa to lớn đối với huyện Nam Trà My, giúp kích cầu tiêu thụ sản phẩm sâm Ngọc Linh, đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện Nam Trà My nói riêng và tỉnh Quảng Nam nói chung.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quang Bửu đề nghị huyện Nam Trà My tuyên truyền người dân bảo vệ nguồn gen gốc, bảo vệ nguồn giống sâm Ngọc Linh đảm bảo chất lượng; giao đất cho nhóm hộ trồng sâm Ngọc Linh dưới tán rừng để bảo vệ rừng; đẩy mạnh quảng bá, xúc tiến tiêu thụ sản phẩm không chỉ trong nước mà còn hướng tới xuất khẩu; tạo điều kiện cho doanh nghiệp thuê dịch vụ môi trường rừng để trồng sâm Ngọc Linh, phát triển sản phẩm sâm theo hướng chế biến sâu để xuất khẩu.

Khác với các lần tổ chức trước đây, không gian Lễ hội sâm Ngọc Linh lần thứ 4 - năm 2022 gần như tái hiện đủ đầy câu chuyện văn hóa của đồng bào Ca Dong, Xê Đăng, từ tục rước thần sâm, cúng thần rừng, cho đến nghi thức cúng máng nước, ăn mừng lúa mới…

Và khác hơn, là quy mô của một lễ hội lần đầu tiên quy tụ hàng nghìn nghệ nhân, diễn viên tham gia kết hợp các sự kiện trình diễn văn hóa truyền thống.

Ngay trong chương trình khai mạc lễ hội, cả du khách và người dân có dịp chứng kiến nghi thức độc đáo rước biểu tượng sâm núi Ngọc Linh của đồng bào Xê Đăng. Đây được xem là hoạt động khởi nguồn cho tục cúng thần sâm, nhằm tạ ơn thần núi đã ban tặng cho cộng đồng một “cây thuốc giấu” có giá trị kinh tế cao.

Với chủ đề “Ngọc Linh mời gọi”, chương trình nghệ thuật khai mạc mang đến cho người xem một không gian văn hóa đặc sắc, kể lại đủ đầy câu chuyện đưa sâm Ngọc Linh ra thế giới.

Tiếp nối thành công của đêm khai mạc, câu chuyện văn hóa tiếp tục được tái hiện, thông qua chương trình liên hoan nghệ thuật cồng chiêng và trình diễn trang phục các dân tộc sinh sống dưới chân núi Ngọc Linh.

Những điệu múa, điệu nhảy của các chàng trai, cô gái Ca Dong, Xê Đăng kết hợp nhạc cụ truyền thống như góp thêm lễ hội một không gian nghệ thuật trình diễn lạ mắt, thu hút sự quan tâm của du khách.

Trong hương vị nồng đượm của rượu cần, rượu nếp rẫy, người Ca Dong, Xê Đăng quây quần bên nhà sàn kể lời khan huyền sử, róc rách trong tiếng suối ngàn được phát ra từ nhịp đàn 2 dây truyền thống.

Các nghi thức cúng thần linh mừng ngày chiến thắng, cầu mùa, cúng máng nước… lần lượt diễn ra. Tất cả được tái hiện bởi chính những người con của thần núi, thần sâm Ngọc Linh của mảnh đất Nam Trà My.

Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My - ông Nguyễn Thế Phước chia sẻ, Lễ hội sâm Ngọc Linh lần này được khởi động trở lại sau thời gian dài tạm dừng do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, như “liều thuốc” kích thích người dân địa phương tham gia.

Đây không chỉ đơn thuần là lễ hội thường niên, mà còn là không gian để cộng đồng các dân tộc có cơ hội gặp gỡ, giao lưu đoàn kết, tạo sức hút lớn trong việc quảng bá hình ảnh, vẻ đẹp của mảnh đất, con người Nam Trà My đến với bạn bè trong và ngoài nước.

“Lễ hội là dịp để người dân được tham gia trình diễn các chương trình nghệ thuật đặc sắc, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Đồng thời là cầu nối giúp người trồng sâm giới thiệu đến du khách một không gian phiên chợ sâm núi Ngọc Linh độc đáo, chủ đạo là hội thi sâm, khuyến khích cộng đồng chung tay bảo vệ, phát triển loài sâm quý - “quốc bảo” của Việt Nam” - ông Phước nói.

Xây dựng thương hiệu sản phẩm quốc gia

Tại phiên chợ, gần 100kg sâm Ngọc Linh được bày bán, khá đông người dân và du khách đã đến thăm quan, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của từng cây sâm.

Chị Lương Thị Mỵ - du khách đến từ TP.Đà Nẵng nói: “Tôi nghe nói và xem hình ảnh về phiên chợ sâm đã nhiều, nhưng đây là lần đầu tiên tham dự trực tiếp và rất ấn tượng. Đặc biệt, tôi được những người trồng sâm chia sẻ về quá trình trồng và hiểu hơn giá trị của củ sâm. Đây là phiên chợ rất thú vị!”.

Không chỉ du khách mà cả người dân địa phương cũng rất hào hứng với lễ hội. Ông Hồ Văn Riêu - ở xã Trà Cang nói rằng từ nhà đến huyện khá xa, nhưng ông vẫn cố gắng chở cả gia đình đến trung tâm huyện để trải nghiệm.

Ông Trần Duy Dũng - Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My cho biết, cây sâm Ngọc Linh (sâm Việt Nam) có từ bao đời nay tại vùng núi Ngọc Linh. Đây là loại cây dược liệu đặc biệt quý hiếm, mang lại giá trị kinh tế cao.

Tháng 6.2017, sâm Ngọc Linh được công nhận là sản phẩm quốc gia và Quốc hội đưa cây sâm Ngọc Linh vào loại cây trồng chủ lực trong Khung chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tại Quảng Nam, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm bảo tồn, phát triển cây sâm Ngọc Linh.

Hiện nay, tại huyện Nam Trà My diện tích quy hoạch trồng sâm Ngọc Linh khoảng 15.000ha; đã thực hiện bảo tồn được 100ha, tương đương với 2 triệu cây và phát triển vùng nguyên liệu sâm hơn 1.500ha với hơn 1.250 hộ tham gia; giá cả cây sâm Ngọc Linh không ngừng tăng lên. Lễ hội sâm Ngọc Linh lần thứ 4 - năm 2022 với chủ đề “Ngọc Linh mời gọi” là bước ngoặc đánh dấu sự trở lại.

Cũng theo ông Dũng, lễ hội cũng là cơ hội quảng bá du lịch và thu hút đầu tư cho ngành dược liệu, nông nghiệp sạch; đồng thời đáp ứng lòng mong đợi, sự kỳ vọng của đồng bào các dân tộc tại địa phương và bạn bè gần xa, thể hiện sự đổi mới trong cách nghĩ, cách làm về tổ chức sự kiện, về xây dựng thương hiệu sản phẩm quốc gia. Từ đó đưa sâm Ngọc Linh trở thành cây dược liệu có thương hiệu, giá trị kinh tế cao, sánh ngang những loại sâm trên thế giới.