Tam Thanh kiến tạo không gian sống từ cộng đồng

Quy hoạch từ nhu cầu cộng đồng

Dự án ISCB được Bộ Xây dựng phối hợp cùng UN-Habitat thực hiện, với nguồn tài trợ từ Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO). Tam Thanh là một trong hai địa phương (bên cạnh tỉnh Bến Tre) được lựa chọn thực hiện thí điểm hợp phần quy hoạch có sự tham gia.

Tại sự kiện, ông Phạm Thái Sơn - Giám đốc dự án ISCB chia sẻ, mô hình "Our City Plan" mà UN-Habitat phát triển là một công cụ linh hoạt, cho phép cộng đồng địa phương trực tiếp tham gia vào tiến trình quy hoạch thông qua khảo sát thực địa, hội thảo đối thoại, xác lập tầm nhìn phát triển và triển khai trình diễn không gian công cộng.

“Chúng tôi không áp đặt một kế hoạch quy hoạch cứng nhắc. Mục tiêu là đồng hành cùng người dân và chính quyền sở tại, thông qua các phương pháp tương tác để cùng nhau định hình tương lai đô thị. Từ đánh giá thực trạng, lập bản đồ lãnh thổ tích hợp, đến xây dựng tầm nhìn đến năm 2040 và lựa chọn các sáng kiến ưu tiên - mọi giai đoạn đều có tiếng nói của cộng đồng địa phương” - ông Sơn nói.

Theo ông Sơn, quá trình triển khai tại Tam Thanh đã tạo ra một trục không gian công cộng với các điểm nhấn mỹ thuật và giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc gìn giữ môi trường, thúc đẩy sinh kế và định vị thương hiệu cho một vùng đất ven biển còn nhiều tiềm năng. Dự án cũng để lại bộ dữ liệu đầy đủ phục vụ cho các bước quy hoạch chính thức sau này.

Từ góc độ người dân địa phương, ông Lê Dũng cho rằng, dự án đã thực sự tạo ra những chuyển biến tích cực đối với làng ven biển Tam Thanh. Những hoạt động của dự án đã cải thiện rõ rệt về hạ tầng cộng đồng quy mô nhỏ như lối đi bộ, không gian sinh hoạt cộng đồng, đồng thời nâng cao được ý thức gìn giữ cảnh quan của người dân. Một số mô hình kinh tế - du lịch như quầy hàng lưu niệm, điểm dừng chân... cũng được hình thành, góp phần khôi phục không khí làng biển.

“

Từ những định hướng mà dự án đã xác lập, người dân địa phương chúng tôi sẽ tiếp tục đồng hành trong việc duy trì các giá trị đã hình thành, đồng thời chủ động tham gia vào các hoạt động xây dựng không gian sống, gìn giữ cảnh quan và phát huy hiệu quả từ những kết quả mà dự án đã mang lại.

Ông Lê Dũng - Người dân xã Tam Thanh

Định hướng phát triển đô thị ven biển

Theo ông Nguyễn Minh Nam - Phó Chủ tịch UBND TP.Tam Kỳ, kết quả từ hợp phần thí điểm ISCB tại Tam Thanh có ý nghĩa rất lớn với địa phương, tạo tiền đề để Tam Kỳ tiếp tục xây dựng các định hướng phát triển dài hạn theo hướng đô thị xanh, bền vững và có sự tham gia thực chất của người dân.

“Việc lấy Tam Thanh làm nơi thí điểm quy hoạch có sự tham gia mang ý nghĩa quan trọng. Đây là vùng có đặc trưng sinh thái biển - đầm - đồng - sông rất đa dạng, nhưng cũng là nơi chịu nhiều thách thức về biến đổi khí hậu, thiếu quy hoạch bài bản và hạ tầng đồng bộ. Việc cộng đồng trực tiếp đóng vai trò trong hoạch định tương lai địa phương là nền tảng quan trọng cho quá trình phát triển bền vững về sau” - ông Nam nói.

Ông Lê Hoàng Trung - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đô thị - Bộ Xây dựng cho rằng, bài học từ Tam Thanh có thể mở ra hướng tiếp cận mới cho các đô thị ven biển Việt Nam trong bối cảnh đô thị hóa ngày càng nhanh, nguy cơ bị tổn thương bởi các tác động môi trường ngày càng rõ rệt. Thay vì đầu tư những dự án quy mô lớn gây áp lực lên cảnh quan và cộng đồng, cách làm như tại Tam Thanh bắt đầu từ quy hoạch nhỏ, sự tham gia rộng rãi và định hướng sáng tạo sẽ tạo ra sự chuyển biến căn cơ, lâu dài.

“

Công cụ "Our City Plan" không chỉ là phương pháp kỹ thuật, mà là cách để các đô thị ở Việt Nam thiết kế tương lai của mình dựa trên nội lực cộng đồng. Đó là nền tảng để quy hoạch không còn là việc riêng của nhà nước hay chuyên gia, mà trở thành một tiến trình đồng kiến tạo, đảm bảo sự gắn kết giữa người dân và chính quyền trong từng bước phát triển.

Ông Lê Hoàng Trung - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đô thị - Bộ Xây dựng

Tại sự kiện, nhiều đơn vị cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thể chế hóa các phương pháp quy hoạch có sự tham gia, đưa vào quy trình lập quy hoạch tỉnh, quy hoạch vùng, cũng như nhân rộng mô hình cho các địa phương có điều kiện tương tự. Không gian cộng đồng Tam Thanh - một kết quả trình diễn của dự án - cũng chính thức được bàn giao cho địa phương quản lý, trở thành biểu tượng cho sự đồng hành giữa người dân và nhà nước trong kiến tạo môi trường sống tốt đẹp hơn.

[VIDEO] - Ông Nguyễn Minh Nam - Phó Chủ tịch UBND TP.Tam Kỳ chia sẻ về định hướng quy hoạch Tam Thanh trong thời gian tới: