Ước vọng đô thị đa dạng sinh học

Những “kho báu” đi cùng năm tháng

Cả Tam Kỳ và Hội An đều có hệ sinh thái trù phú. Toàn bộ phạm vi Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An đều thuộc địa phận TP.Hội An. Cho đến nay, đây vẫn là khu dự trữ sinh quyển thế giới duy nhất ở khu vực Trung Trung Bộ được UNESCO công nhận (năm 2009) và là một trong 11 khu dự trữ sinh quyển thế giới ở Việt Nam.

Ông Nguyễn Văn Vũ - Phó Giám đốc Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm cho biết, do trải dài từ vùng hạ lưu sông Thu Bồn đến tận Cù Lao Chàm nên khu sinh quyển Cù Lao Chàm - Hội An đại diện các kiểu hệ sinh thái tự nhiên đặc trưng và đại diện cho vùng sinh học Nam Trung Bộ. Tùy theo đặc thù vùng lõi, vùng đệm và vùng chuyển tiếp mà khu sinh quyển này có tính đa dạng sinh học cao về động thực vật biển, động thực vật rừng, rừng ngập mặn…

Trong khi đó, tại TP.Tam Kỳ, hệ sinh thái Sông Đầm được xem là “lá phổi xanh” để điều hòa đô thị cho đô thị tỉnh lỵ từ phía đông. Sông Đầm có hệ sinh thái nước ngọt đa dạng, phong phú đặc trưng của khu vực Nam Trung Bộ với tổng diện tích lưu vực Sông Đầm là 650ha, trong đó có 200ha mặt nước.

Sông Đầm có mức độ đa dạng sinh học cao, mang nhiều chức năng và giá trị quan trọng không chỉ đối với môi trường sinh thái, cảnh quan thiên nhiên mà còn về sinh hoạt sản xuất và văn hóa truyền thống của cư dân địa phương.

Bồi đắp cho tương lai

Ngoài Cù Lao Chàm đã tiến rất gần đến việc trở thành khu bảo tồn thiên nhiên, TP.Hội An cũng rất quan tâm đến các hệ sinh thái khác bao bọc vùng lõi đô thị để thành phố di sản này tồn tại bền vững trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu.

Trong tương lai gần, khu bảo tồn đất ngập nước hạ lưu sông Thu Bồn sẽ hình thành với diện tích khoảng 3.500ha đất ngập nước nội địa và 350ha đất ngập nước nhân tạo, trong đó phần diện tích khu bảo tồn này nằm ở xã Cẩm Kim và xã Cẩm Thanh của TP.Hội An.

Ông Nguyễn Văn Sơn - Chủ tịch UBND TP.Hội An nói: “Dù chưa chính thức phê duyệt đồ án điều chỉnh quy hoạch chung thành phố, thời gian qua Hội An từng bước triển khai các công việc để xây dựng Hội An thành phố “sinh thái - văn hóa - du lịch”.

So với Đồ án quy hoạch năm 2005, quy hoạch lần này sẽ giải quyết tốt hơn các vấn đề liên quan môi trường và sinh thái của thành phố; trong đó cốt lõi vẫn là giữ tối đa quỹ đất ruộng, sông hồ, kênh rạch, cồn bãi”.

Với Tam Kỳ, tháng 5/2024, Bảo tàng đa dạng sinh học tỉnh Quảng Nam (là bảo tàng đa dạng sinh học cấp tỉnh đầu tiên trong cả nước) chính thức ra mắt là bước tiến trong việc khơi dậy, lan tỏa ý thức, trách nhiệm của mỗi người trong việc giữ gìn, bảo tồn đa dạng sinh học cho Tam Kỳ nói riêng và cả tỉnh nói chung.

Ông Nguyễn Minh Nam - Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP.Tam Kỳ cho hay, địa phương định hướng phát triển Sông Đầm trở thành khu bảo tồn đất ngập nước cấp tỉnh theo hướng lồng ghép công viên thiên nhiên cảnh quan, hoạt động cộng đồng; làm cơ sở để triển khai các kế hoạch, hoạt động bảo tồn.

Thương hiệu đô thị đa dạng sinh học Tam Kỳ của tương lai gần rất có thể sẽ không chỉ có điểm nhấn Sông Đầm. Định hướng phát triển TP.Tam Kỳ trở thành đô thị loại I trên cơ sở sáp nhập toàn bộ địa giới TP.Tam Kỳ và huyện Núi Thành đã “tái khởi động”. Nếu điều này thành hiện thực, vùng nội thị của Tam Kỳ của tương lai sẽ được bao bọc bởi nhiều hệ sinh thái đầy bản sắc “từ rừng xuống biển”.

Theo Sở TN-MT, sẽ có nhiều mục tiêu về quản lý đa dạng sinh học đến năm 2030 tại Quảng Nam ảnh hưởng trực tiếp đến TP.Tam Kỳ nếu đô thị này mở rộng trong tương lai như thành lập mới khu bảo tồn loài và sinh cảnh voọc chà vá chân xám Tam Mỹ Tây, khu bảo tồn biển Tam Hải - Tam Tiến (Núi Thành).

Ngoài ra, cả 3 vùng đất ngập nước quan trọng được xác lập trong quy hoạch tỉnh đều nằm trong khu vực này là Vũng An Hòa; Bãi Sậy - Sông Đầm; khu vực sông Trầu và sông Bến Đình.

Theo toan tính quy hoạch, cả Tam Kỳ và Hội An sẽ trở thành đô thị với khá nhiều khu bảo tồn. Đô thị đa dạng sinh học có lẽ không chỉ là ước vọng mà hoàn toàn nằm trong tầm tay của hai thành phố này.