Báo chí tham gia giữ vững trận địa tư tưởng trên không gian mạng

Mặt trận “sóng ngầm”

Theo thống kê, người Việt hiện dành trung bình hơn 6 giờ mỗi ngày sử dụng điện thoại thông minh, trong đó có gần 3 giờ “lướt” mạng xã hội. Các nền tảng trực tuyến đang dần trở thành kênh thông tin chủ đạo, vượt mặt báo chí truyền thống cả về độ bao phủ lẫn tốc độ lan truyền.

Tuy nhiên, chính từ không gian đó, một lượng lớn thông tin sai sự thật, bóp méo, xuyên tạc liên tục được phát tán với tốc độ chóng mặt. Các thuật ngữ như tin giả, tin sai sự thật, thông tin xấu độc đã trở nên phổ biến và để lại nhiều hệ lụy.

Thực tế cho thấy, không ít nội dung mang tính bịa đặt, suy diễn, được ngụy tạo dưới hình thức bài viết, video dễ dàng đánh lừa người tiếp nhận thông tin. Điều này gây hoang mang, lệch lạc nhận thức, thậm chí bị dẫn dắt theo tư tưởng sai lệch.

Mạng xã hội đang tạo ra một thế hệ “người tiêu dùng thông tin” mới - chủ động, nhanh nhạy, song cũng dễ bị tổn thương bởi các nội dung giật gân, kích thích cảm xúc. Bên cạnh đó, thuật toán gợi ý, AI càng khiến ranh giới thật - giả trở nên mong manh.

Nguy hiểm hơn, một số đối tượng lợi dụng không gian mạng để công khai xuyên tạc đường lối, chủ trương của Đảng; bôi nhọ lãnh đạo; cổ súy lối sống lệch chuẩn; kích động chia rẽ dân tộc, tôn giáo…, với mục tiêu làm suy giảm niềm tin nhân dân, chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, gây bất ổn xã hội.

Đây không còn là vấn đề riêng của báo chí hay các cơ quan chức năng, mà là “cuộc chiến tư tưởng” trên trận địa đặc biệt: Không gian mạng.

Năm 2024, trong một diễn đàn bồi dưỡng kiến thức xây dựng Đảng, Thứ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông khi đó - ông Nguyễn Thanh Lâm (nay là Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam) nhận định, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ các giá trị văn hóa của đất nước, của dân tộc giờ đây khó khăn nhất là trên không gian mạng chứ không phải báo chí truyền thống.

Internet là mặt trận chính, tuyến đầu trong đấu tranh ý thức hệ. Chúng ta không chiếm lĩnh trận địa này, người khác sẽ chiếm. Không đoàn kết được nhân dân trên internet, người khác sẽ lôi kéo.

Phủ xanh thông tin tích cực

Bên cạnh nỗ lực từ các cơ quan chức năng, báo chí và đội ngũ người cầm bút giữ vai trò quan trọng trong việc định hướng dư luận xã hội. Hiện nay, cả nước có 884 cơ quan báo chí, bao gồm 812 báo, tạp chí và 72 đài phát thanh - truyền hình.

Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của báo điện tử, nhiều đơn vị báo chí đang tập trung mở rộng hoạt động trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo, YouTube, TikTok… nhằm lan tỏa thông tin tích cực, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Tại Quảng Nam, Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Quảng Nam đã chủ động phát huy vai trò trên môi trường số. Hiện fanpage Báo và Đài Đài Phát thanh - Truyền hình Quảng Nam có hơn 38.800 lượt theo dõi; fanpage Báo Quảng Nam đạt 19.000 lượt, kênh YouTube thu hút hơn 18.000 người đăng ký và TikTok có khoảng 15.000 lượt theo dõi. Mỗi năm, các nền tảng này đăng tải hàng nghìn bản tin, video phản ánh các lĩnh vực kinh tế - xã hội của tỉnh, đồng thời truyền tải chủ trương, chính sách đến người dân một cách sinh động, dễ tiếp cận.

Theo nhà báo Nguyễn Thu Hà - Phó Giám đốc Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số, Đài Truyền hình Việt Nam, trong môi trường truyền thông hiện đại, người làm báo cần thích ứng nhanh, nắm vững công nghệ và sở hữu bộ kỹ năng toàn diện: Từ sáng tạo tác phẩm đa nền tảng, báo chí dữ liệu, quản lý tài khoản mạng xã hội đến kỹ năng đối phó với các hình thức tấn công, quấy rối trên không gian mạng.

Nhà báo thời đại số không chỉ cần uy tín và vốn văn hóa sâu rộng, mà còn phải sở hữu “vốn xã hội” thể hiện qua độ phủ, cường độ hoạt động và tương tác trên các nền tảng số. Hơn nữa, việc làm chủ các công nghệ mới, đặc biệt là AI, để khai thác, xử lý thông tin, xuất bản sản phẩm báo chí và tương tác với công chúng trên không gian mạng cũng là yêu cầu bắt buộc.

PGS-TS. Đỗ Thị Thu Hằng - Trưởng ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, đội ngũ người làm báo cần tăng cường các sản phẩm báo chí chính luận về xây dựng Đảng nhằm tuyên truyền, giáo dục, định hướng dư luận xã hội đối với các vấn đề liên quan đến công tác xây dựng Đảng. Qua đó góp phần nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ, hành vi của cán bộ, đảng viên và nhân dân, thúc đẩy sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.