Bảo vệ, phát huy giá trị Khu di tích Trung Trung Bộ - Nước Oa: Hướng đến bài bản, lâu dài

Xuống cấp

Khu di tích lịch sử văn hóa quốc gia Trung Trung Bộ - Nước Oa thuộc xã Trà Tân (Bắc Trà My) được quy hoạch tổng thể khoảng 700ha, hiện đã có 11 điểm di tích được phục dựng, tôn tạo và xây dựng mới; hàng năm thu hút trên 4 ngàn lượt du khách đến tham quan về nguồn, giáo dục truyền thống. Tháng 12.2016, UBND tỉnh có Quyết định số 4566 phê duyệt Đề án tăng cường công tác bảo vệ, phát huy giá trị di tích này và đưa vào áp dụng thực hiện. Tuy nhiên, đến nay, nhiều điểm di tích tại đây chẳng những chưa phát huy được giá trị mà đang bị xuống cấp, hoang phế… Trước thực trạng trên, UBND tỉnh vừa thành lập đoàn công tác gồm các đơn vị chủ quản di tích, các sở, ngành liên quan và huyện Bắc Trà My tiến hành khảo sát, đánh giá hiện trạng các di tích, công tác quản lý, bảo vệ, đưa ra giải pháp căn cơ nhằm phát huy giá trị di tích trong thời gian tới.

Theo bà Trịnh Thị Hồng Nga - Trưởng phòng VH&TT huyện Bắc Trà My, trong số 11 điểm di tích của Khu di tích lịch sử Trung Trung Bộ - Nước Oa chỉ có di tích An ninh khu 5 được ngành công an quản lý, bảo vệ tốt và phát huy được giá trị. Đối với các di tích: Ban Tổ chức Khu ủy 5, Ủy ban Kiểm tra Khu ủy 5, Ban Tài mậu Khu 5, Nông dân Giải phóng miền Trung - Tây Nguyên được ngành chủ quản quan tâm nâng cấp, trùng tu; phối hợp quản lý, bảo vệ tương đối tốt. Còn lại, hầu hết di tích đều chưa được chăm sóc, quản lý bảo vệ bài bản bởi nhiều bất cập trong cơ chế và nguồn lực. Trong đó di tích Khu ủy 5 hiện đang bị xuống cấp nghiêm trọng nhất. Nhiều hạng mục của di tích như nhà làm việc, khu hội họp, vật dụng… bị mối mọt làm mục nát, bong tróc; hệ thống điện, nước, tường rào cổng ngõ đều hư hỏng nặng không thể sử dụng được.

Ông Nguyễn Thanh Hồng - Giám đốc Sở VH-TT&DL cho rằng, việc phục dựng nguyên gốc di tích như mái nhà lợp bằng lá rừng; phên vách, dụng cụ được đan, mô phỏng bằng tre nứa tại di tích này là chưa phù hợp với điều kiện bảo quản. Bên cạnh đó, do không có người trông nom, chăm sóc thường xuyên khiến di tích bị xuống cấp rất nhanh. “Nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự xuống cấp tại di tích này do ngành văn hóa chưa thật sự quan tâm tính đến việc duy trì, quản lý, bảo vệ, trùng tu sau khi đầu tư xây dựng. Trong năm 2020, ngành Sở VH-TT&DL đã tranh thủ, chủ động được nguồn vốn và sẽ bố trí khoảng 2,5 tỷ đồng để tôn tạo, nâng cấp và khắc phục” - ông Hồng nói.

Tăng nguồn lực

Báo cáo đánh giá thực trạng về di tích, UBND huyện Bắc Trà My cho biết, hiện một số di tích vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dù đã được xây dựng, hoặc được cấp nhưng ngoài thực địa chưa được xác định rõ ràng nên bị người dân lân cận xâm lấn, sản xuất. Cá biệt có di tích, như di tích Khu sinh hoạt truyền thống Thanh thiếu nhi Nước Oa được cấp đất với diện tích gần 10ha nhưng chỉ sử dụng một phần, còn lại để cỏ cây mọc um tùm. Đại diện các đơn vị chủ quản di tích như Tỉnh đoàn (Khu sinh hoạt truyền thống Thanh thiếu nhi Nước Oa), Học viện Chính trị Khu vực 3 (Di tích Trường Đảng khu 5), Bệnh viện C Đà Nẵng (Đài tưởng niệm Liệt sĩ dân y Khu 5)… đều thừa nhận chưa thật sự có điều kiện, cơ chế, giải pháp căn cơ trong quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị sau đầu tư.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Văn Tân cho rằng, để việc bảo vệ, phát huy giá trị các di tích tại Khu di tích lịch sử Trung Trung Bộ - Nước Oa thì nhất thiết phải bàn giao ngay về cho UBND huyện Bắc Trà My quản lý. Riêng di tích An ninh khu 5 đang được quản lý, bảo vệ tốt thì tiếp tục phát huy. “Sau khi tiếp quản di tích, UBND huyện Bắc Trà My cần gấp rút phối hợp xây dựng quy hoạch, phương án, đề án chi tiết, tổng thể kết nối các di tích, trùng tu, nâng cấp, quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị một cách bài bản và lâu dài, trình UBND tỉnh phê duyệt, bố trí nguồn theo phân kỳ để thực hiện. Trong đó, Quyết định số 4566 cần sớm được tham mưu, điều chỉnh theo hướng tăng các nguồn lực, nhất là tài chính để đảm bảo các điều kiện phục vụ quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị” - ông Tân nói.