Mai một nghề cào hến Cẩm Nam

Trên vùng đất Cẩm Nam (TP.Hội An) trù phú, nơi được phù sa sông Hoài - một nhánh hạ lưu của sông Thu Bồn - bồi đắp qua bao mùa nước, những chiếc ghe máy nổ lạch bạch chầm chậm đẩy theo từng nhát cào quét đáy sông.

Không còn dáng người lom khom kéo cào bằng tay, không còn tiếng nước vỗ bì bõm theo từng bước chân lội ngược, nghề cào hến giờ đã đổi khác.

Hiện nay, người dân không còn làm nghề theo kiểu thủ công truyền thống, thay vào đó đầu tư ghe máy, dụng cụ cào gắn lưới... Nhưng máy móc cũng không gánh nổi nhọc nhằn và chật vật mưu sinh. Hến ít dần, người làm nghề cũng thưa.

Chỉ tay về phía người đàn ông đang điều khiển ghe cào hến giữa lòng sông, một phụ nữ trung niên nói: “Ở Cẩm Nam, dường như bây giờ chỉ còn vài người theo nghề cào hến như ông ấy thôi, nhiều người đã bỏ nghề…”.

Đáng chú ý, phần lớn người cào hến trên sông Hoài lại đến từ những vùng khác như Điện Bàn, Duy Xuyên, Quế Sơn; người Cẩm Nam gốc còn theo nghề giờ chỉ đếm trên đầu ngón tay, bởi cuộc sống đã buộc họ rẽ hướng khác, đỡ nhọc nhằn và ổn định hơn.

Bây giờ, cào hến không chỉ đơn thuần là ngồi trên ghe rồi để máy làm việc. Người cào phải canh dòng nước, chọn đúng đoạn sông có bãi bồi mềm, điều khiển nhịp cào cho đều tay, tránh làm rách lưới, đứt dây. Hết cào lại đến đãi, hến trộn lẫn bùn cát phải được sàng lọc kỹ lưỡng.

Ông Lê Trung ở thôn Thạnh Hòa (xã Quế Xuân 1, Quế Sơn) theo nghề cào hến trên sông Hoài mấy chục năm nay, chia sẻ: “Những năm gần đây, lòng sông thưa thớt hến.

Ngày nào cào được nhiều thì kiếm vài trăm nghìn đồng, còn nếu hến ít thì chỉ đủ ăn uống, bù chi phí đi lại. Bao nhiêu năm nay tôi sinh sống bằng nghề này. Bây giờ bỏ thì không biết chọn nghề gì, làm cho đến khi nào già yếu thì nghỉ”.

Bà Nguyễn Thị Thu - chủ cơ sở nấu hến Mười Thu ở thôn Thạnh Hòa, xã Quế Xuân 1, Quế Sơn cho hay, những năm gần đây lượng hến cơ sở thu mua cũng giảm dần do hến ngày càng ít đi. “Cơ sở của tôi làm để duy trì giữ nghề. Một số lò hến lân cận cũng không còn đỏ lửa vì nguồn cung không đủ” - bà Thu nói.

Hến ngày càng ít, nhiều bãi cào trước đây từng dồi dào giờ đã trơ đáy bùn. Sự suy giảm này cùng với nhiều người không mặn mà theo nghề khiến nguy cơ mai một nghề truyền thống dần hiện hữu.

Những món ăn dân dã chế biến từ con hến gắn chặt ký ức bao người xứ Quảng. Đó là canh hến nấu rau tập tàng, hến xào xúc bánh tráng... Nguồn cung hiếm nên để tìm được hến đúng vị quê, ngọt thơm không hề dễ dàng.

Giữa tiếng máy khô khốc, câu hỏi về số phận một nghề xưa cũ cứ day dứt trôi theo con nước: ai sẽ là người giữ lại ký ức mặn mòi này cho quê hương?