Miền nhớ của phố phường

Không chỉ ở cách thức trang trí các không gian công cộng, quán xá, ngay trong kiến trúc đô thị vẫn có khái niệm về “miền nhớ”. Những công trình, ngôi nhà hay thậm chí con phố cũ cùng dấu vết thời gian đủ gợi nên những cảm xúc đặc biệt.

Nó trở thành một nối kết giữa quá khứ, hiện tại. Miền nhớ này không chỉ là những công trình vật lý, mà có cả những câu chuyện, kỷ niệm của con người gắn bó với những không gian ấy.

Các nhà đô thị học nhận định, trong kiến trúc đô thị, “miền nhớ” có thể được hình thành từ nhiều yếu tố. Ở góc độ di sản kiến trúc, đó là những công trình, ngôi nhà hay khu phố cổ kính lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử của thành phố.

Những mái ngói xưa, những bức tường với lớp sơn bong tróc hay cửa sổ bằng gỗ cũ mang đến cảm giác thân thuộc, như một phần ký ức của những người sống trong không gian ấy. Mỗi không gian sống, qua lớp lớp thời gian, đều chứa đựng một câu chuyện lịch sử. Biết cách cơi lên câu chuyện, cũng là biết cách để định hình nên bản sắc của phố phường.

Một đoạn phố cuối đường Phan Châu Trinh (TP.Tam Kỳ) vẫn còn những căn nhà, một số công trình tôn giáo mang kiến trúc thời Pháp. Đó không chỉ là dấu ấn của những giai đoạn lịch sử, những di sản kiến trúc còn hiện diện cho thấy một nền văn hóa nhiều giao thoa của vùng đất ba sông.

Đã từng có những ý tưởng từ chính quyền đô thị Hội An về việc phục dựng một con phố Pháp. Tại đô thị này, các công trình kiến trúc Pháp vẫn còn vẹn nguyên, nằm dọc hai bên phố Nguyễn Thái Học, Bạch Đằng và rải rác ở đường Trần Phú, Phan Châu Trinh.

Đặc biệt, tuyến đường Phan Bội Châu sở hữu đến 77 đơn vị kiến trúc, trong đó nhiều di tích mang kiểu thức rất điển hình, nổi bật của phong cách kiến trúc Pháp. Hiện tại, đề án “phố văn hóa Việt - Pháp” đang được hiện thực hóa ở việc đưa nơi đây trở thành tuyến phố đi bộ.

Kiến trúc đô thị không chỉ là những gì con người nhìn thấy. Các nhà đô thị học nhận định, kiến trúc đô thị còn tạo nên “cảm giác thuộc về” đối với nhiều người. Bởi mỗi không gian được tạo nên sẽ làm ra cảm giác gắn kết, thuộc về một cộng đồng hay một nơi chốn.

Những hình ảnh quen thuộc trong không gian đô thị, dù là công viên, quán cà phê hay những con phố vắng vẻ vào chiều tà, đều có thể đánh thức những ký ức đã trôi qua.

Đồng thời từng ngày một, không gian phố tạo nên ký ức sống động của mỗi người về nơi họ sống và trải nghiệm. Cảm giác “miền nhớ” trong kiến trúc mang đến cho đô thị một chiều sâu, làm cho không gian ấy trở nên ý nghĩa và thân thuộc.

Và ai, cũng sẽ có những “miền nhớ” với từng nơi chốn đã sống, để mong muốn gìn giữ...