Người Ve gìn giữ bản sắc văn hóa

Ấm êm dưới mái nhà sàn

Trong ngôi nhà sàn truyền thống giữa thôn 49B (xã Đắc Pring) già làng Phông Nhất cặm cụi đan gùi. Đôi tay ông thoăn thoắt, khéo léo như đã quá quen thuộc với từng sợi mây, từng mối đan. Già làng Nhéo cho biết, người Ve từ ngàn xưa đến nay vẫn giữ tập tục đan gùi tặng con dâu trong nhà để làm nương rẫy thuận tiện hơn.

Trước khi con dâu về nhà chồng thì người đàn ông trong nhà sẽ lên rừng bứt mây về đan gùi, nhà nào không có thì đi mua vì đây là món quà đầy ý nghĩa cho con dâu với mong muốn cô gái ấy thấy được tình cảm gia đình ấm áp của nhà chồng. Và thông qua những chiếc gùi sẽ nhắc nhở người con gái siêng năng làm lụng, cùng chồng trồng trọt để có cái ăn cho cả nhà.

“Mình làm thật nhiều để con dâu mới thấy rõ tình yêu thương và con cái mình sau cứ thế dùng dần về sau. Còn con dâu cũ thì mình đan thêm 2 chiếc gùi tặng cho con để con đỡ vất vả. Nhờ đó mà tình cảm trong nhà luôn ấm áp, ai cũng yêu quý nhau và xây dựng gia đình” - già làng Nhất nói.

[VIDEO] - Già làng Phông Nhất nói về cách đan gùi tặng con dâu:

Theo tập tục của người Ve một gia đình sẽ gồm nhiều thế hệ cùng chung sống nên tính cố kết rất cao. Đàn ông người Ve có trách nhiệm cao trong việc làm lụng, sản xuất để nuôi sống các thành viên trong gia đình. Còn người phụ nữ sẽ có trách nhiệm lên rẫy phụ chồng trồng trọt và “giữ lửa” với các công việc chăm sóc các con, nội trợ…

Và đến nay khi được chính quyền tuyên truyền về pháp luật hôn nhân, hạnh phúc trong gia đình của người Ve càng thêm vững chắc khi không còn chuyện tảo hôn, sinh đông con hay đàn ông “chìm đắm” trong rượu…

Trau truyền văn hóa tốt đẹp

Cùng với việc gìn giữ nền nếp gia đình, người Ve rất chú trọng bảo tồn bản sắc văn hóa độc đáo về dệt thổ cẩm, trao truyền nghệ thuật thổi sáo đinh tút và điệu múa Pê Pêl. Để gìn giữ những nét đẹp này, người dân ở các thôn đã tự nguyện thành lập các tổ bảo tồn văn hóa với nòng cốt là các già làng, nghệ nhân và người cao tuổi trong làng.

Khi công việc nương rẫy tạm lắng, các thành viên trong tổ lại tập trung con trai, con gái lại để luyện tập, truyền dạy cho lớp trẻ cách thổi đinh tút, múa Pê Pêl. Cũng chính từ những buổi sinh hoạt giản dị đó, văn hóa truyền thống người Ve được “chuyền tay” một cách tự nhiên và bền vững.

Ðinh tút của người Giẻ Triêng gồm có 6 ống dài ngắn và lớn nhỏ khác nhau, có cấu tạo khá đơn giản, một đầu rỗng để thổi và một đầu có mấu kín. Đầu thổi được khoét vát hai bên tạo thành hình bán nguyệt để khi diễn tấu môi dưới của người thổi ôm khít vào một bên miệng ống.

Khi thổi, nghệ nhân phải nhún nhảy và mô phỏng những động tác của người đang trỉa lúa hoặc nhổ cỏ, gặt lúa… Đồng thời, khi tiết đinh tút cất lên thì những người con gái sẽ dựa theo tiết tấu mà di chuyển múa điệu Pê Pêl.

“

“Đinh tút và Pê Pêl khi kết hợp với nhau sẽ thành bản trường ca về đời sống của người Ve nơi núi rừng nên chỉ biểu diễn ở những ngày vui như mừng lúa mới, cúng đất lập làng, mừng nhà mới, đám cưới…, chứ không thổi đinh tút trong những ngày buồn, làng có người mất. Điệu múa Pê Pêl kể câu chuyện người mẹ đi làm nương rẫy để con ở nhà và khi đói thì đứa con sẽ khóc lên gọi mẹ trở về với mình. Qua đó mang đến thông điệp về sự siêng năng, giàu tình cảm của người Ve và điệu múa sẽ tạo ra niềm vui, sự phấn khích lao động sản xuất”

Ông Kring Nhứ - Trưởng thôn 49B (xã Đắc Pring)

[VIDEO] - Người dân thôn 49B thổi đinh tút và múa Pê Pêl: