AI giúp gì cho nhà báo?

Tiết kiệm thời gian

AI có khả năng viết bài nhanh chóng và hiệu quả, giúp giảm bớt khối lượng công việc cho nhà báo. Các nền tảng như Automated Insights và Wordsmith có thể tạo ra hàng nghìn bài viết bằng tiếng Anh chỉ trong vài giây từ dữ liệu được nhập.

Hiện giờ, một số tờ báo Mỹ đã dùng AI để viết bài về thể thao và cả bầu cử, như The Washington Post với Heliograf, một phần mềm AI. Nhờ AI, nhà báo có thể dành nhiều thời gian hơn để tập trung vào những bài phân tích sâu, các cuộc phỏng vấn và điều tra phức tạp. Và cả săn tin, động tác luôn cần thiết cho mọi phóng viên.

AI có thể tạo ra nhiều loại bài viết khác nhau bằng tiếng Anh và cả hỗ trợ dịch thuật ra tiếng Việt. ChatGPT, chẳng hạn, có thể viết, từ các tin, bài ngắn đến các bài phân tích chuyên sâu và thậm chí cả các bài viết sáng tạo như phóng sự. ChatGPT dùng được cả cho tiếng Việt nhưng khá ngây ngô, phải biên tập rất kỹ.

AI còn có khả năng phân tích, tổng hợp dữ liệu từ nhiều nguồn, giúp kiểm tra thông tin. Ví dụ, các công cụ AI như IBM Watson và Splunk của Cisco có thể xử lý lượng dữ liệu khổng lồ từ các nguồn tin tức, mạng xã hội và các báo cáo tài chính bằng tiếng Anh.

Qua đó, người dùng có thể rút ra những xu hướng cùng thông tin quan trọng. Nhà báo viết tiếng Anh có thể sử dụng các công cụ này để phát hiện các câu chuyện tiềm năng, kiểm chứng thông tin, xây dựng các bài viết dựa trên dữ liệu chính xác.

AI có thể kiểm tra được cả ngữ pháp lẫn chính tả tiếng Anh. Các công cụ như Grammarly và Hemingway Editor giúp soát lỗi ngữ pháp, chính tả, cải thiện cấu trúc câu. Nhờ vậy, các bài viết có thể được xuất bản với chất lượng cao hơn và ít lỗi hơn.

Và các phần mềm như Factmata của Nesta (Anh) thường được dùng để phát hiện, cảnh báo thông tin sai lệch hoặc thiếu chính xác, giúp nâng cao độ tin cậy, uy tín cho các tờ báo tiếng Anh.

Hạn chế của AI

Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất của việc dùng AI trong báo chí là khả năng nó tạo ra thông tin sai lệch, còn gọi là “hallucination” - ảo giác.

Tháng 10/2023, một bài của một tờ báo xuất bản ở London là ví dụ điển hình. Bài do AI viết cho báo Anh này về một sự kiện thể thao đã mô tả sai hoàn toàn diễn biến và kết quả trận đấu. Điều này không chỉ làm mất uy tín của tờ báo mà còn gây nhầm lẫn cho độc giả.

Đạo đức cũng được đặt ra khi dùng AI để viết lách. Chẳng hạn, trong năm ngoái, một cuộc tranh luận nảy lửa đã nổ ra khi một tờ báo lớn của Mỹ đã dùng AI để soạn thảo các bài xã luận.

Nhiều người cho rằng việc này có thể dẫn đến những quan điểm không chính xác hoặc thiếu khách quan, bởi AI có thể vô tình thiên vị bởi nó dựa trên dữ liệu đã được cung cấp và huấn luyện.

Một thách thức khác của việc sử dụng AI là chi phí. Để tránh bị phát hiện bởi các phần mềm kiểm tra nội dung, một số tổ chức đã sử dụng các công cụ tinh vi nhưng tốn tiền. Chẳng hạn, chi phí của công cụ “bypaiss” kiểm tra nội dung AI có thể lên đến gần 400 USD cho 200 nghìn chữ, khoảng 10 triệu đồng Việt Nam.

Một tờ báo nhỏ của Mỹ đã dùng công cụ này nhằm tạo ra các bài viết về thị trường bất động sản. Mặc dù các bài này đã vượt qua được kiểm tra của những phần mềm phát hiện AI, nhưng rõ là phải tốn thêm phí.

Hiện nay, nhiều phần mềm đã được phát triển để kiểm tra và phát hiện nội dung do AI tạo ra, như ZeroGPT. Khi một bài viết xuất hiện trên một trang tin tức nổi tiếng ở Việt Nam dịch ngược ra tiếng Anh, phần mềm này đã xác định nội dung bài có thể do AI tạo ra.

Cũng đã xuất hiện các công cụ như Originality, không chỉ hỗ trợ kiểm tra nội dung tiếng Anh mà còn có khả năng phát hiện cả nội dung tiếng Việt do AI tạo ra.

Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh ngày càng nhiều tờ báo và trang tin tức ở Việt Nam dùng AI để viết bài. Ví dụ, một bài viết phân tích thị trường chứng khoán trên một trang tin tài chính lớn ở Việt Nam đã bị phát hiện là do AI viết, sau khi bị Originality kiểm tra kỹ lưỡng.

Mặc dù AI mang lại nhiều lợi ích cho công việc làm báo, nhưng nó không thể nào thay thế vai trò của phóng viên trong việc săn tin và tìm ý tưởng.

AI là công cụ đắc lực, nhưng cần được sử dụng một cách thông minh, có kiểm soát. Đương nhiên, những người biết dùng AI sẽ có lợi thế hơn trong những ngành nghề nhất định, nhưng họ vẫn cần liên tục học hỏi và thích nghi với sự phát triển của công nghệ.

Trên thực tế, các công ty như OpenAI (sở hữu ChatGPT) đang không ngừng nghiên cứu và phát triển công nghệ mới. Theo dự kiến, vào đầu năm 2025, sẽ có thêm nhiều công nghệ mới ra mắt, hứa hẹn đem lại nhiều tiện ích hơn cho người chịu học hỏi để biết dùng một cách đúng đắn.