Chờ chính sách hỗ trợ mô hình du lịch nông trại

Doanh nghiệp tự xoay xở

Được xem là loại hình du lịch kết hợp nghỉ dưỡng và trải nghiệm cuộc sống nông nghiệp nông thôn, farmstay thể hiện sự kết hợp thú vị giữa farm (nông trại) và homestay (lưu trú tại nhà).

Mô hình này giúp mang đến cho khách những khám phá mới lạ, đặc biệt với gia đình có trẻ nhỏ. Tại Quảng Nam, từ hơn 10 năm trước đã xuất hiện các farm, tập trung chủ yếu ở Hội An nhưng ít cơ sở có dịch vụ lưu trú.

Bà Lê Phạm Thiên Hằng - chủ trang trại hữu cơ An Farm (Hội An) cho biết, bên cạnh điều kiện kinh doanh và nguồn lực của chủ đầu tư thì không phải farm nào cũng có thể tổ chức dịch vụ lưu trú vì vướng quy định pháp lý về mục đích sử dụng đất.

Dễ dàng nhận thấy, nhiều farm ở Hội An thuộc đất nông nghiệp, không thể xây dựng công trình kiên cố. Chưa kể, do nằm vùng ven, khách thường có xu hướng lưu trú khách sạn hoặc homestay trong phố nên nhu cầu qua đêm tại các farm không cao.

Đại diện farm Phúc Nguyên Rose (Hội An) cho biết, yếu tố then chốt vẫn là thiếu cơ chế chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước như tiền thuê đất… khiến các farm không dám mạnh dạn đầu tư.

Đồng quan điểm trên, bà Lê Phạm Lệ Hằng cho rằng, doanh nghiệp chủ yếu tự thân vận động, khó thể trông chờ những ưu đãi hỗ trợ của nhà nước vì không có hoặc rất ít, mặc dù các farm liên quan đến du lịch nông nghiệp đang được khuyến khích phát triển.

“Tôi nghĩ các mô hình farm du lịch nông nghiệp phải được nhà nước giảm thuế hoặc miễn phí tiền thuê đất lâu dài bởi một số mô hình như trang trại hữu cơ An Farm phải mất 5 năm để cải tạo đất đai, cảnh quan sinh thái” - bà Hằng nói.

Đồng thời bà cho rằng, điều này khác xa chính sách của TP.Đà Nẵng khi HĐND thành phố ban hành hẳn một nghị quyết về cơ chế hỗ trợ thí điểm cho các farm phát triển. “Hiện nay rất nhiều diện tích đất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đang bỏ hoang nhưng những nhà đầu tư du lịch nông nghiệp như tôi phải mua hoặc thuê với giá cao. Hy vọng, sau khi sáp nhập vào Đà Nẵng sẽ có sự thay đổi về cơ chế, chính sách để hỗ trợ các farm phát triển” - bà Hằng kỳ vọng.

Vướng luật

Ông Lê Hoàng Hà - Giám đốc Công ty TNHH MTV Du lịch Dịch vụ Duy Nhất Hội An cho biết, trên địa bàn tỉnh hiện có nhiều mô hình về farm như trải nghiệm nông nghiệp, giáo dục, khai thác giá trị văn hóa bản địa cộng đồng… nhưng cũng chỉ mới dừng lại ở cảnh quan nông nghiệp, chưa có nhiều hoạt động, dịch vụ đi kèm…

“Thật ra, Quảng Nam chưa có farm nào đúng nghĩa, chủ yếu gắn vào một cộng đồng hoặc làng quê. Theo tôi, phải xác định farm đó phát triển nông nghiệp và sống được bằng sản phẩm nông nghiệp bán ra thị trường, mang lại kinh tế và nuôi được trang trại chứ không phải kinh doanh du lịch. Du lịch chỉ bán các giá trị gia tăng của farm đó như kể một câu chuyện, truyền cảm hứng về cộng đồng, hay sức khỏe cho đất, cho nước và nguồn nguyên liệu sạch cho cộng đồng… Du lịch sẽ ăn theo và lan tỏa câu chuyện của farm. Nếu đầu tư farm để làm du lịch thì chắc chắn thất bại” - ông Hà phân tích.

Ông Nguyễn Thanh Hồng - Giám đốc Sở VH-TT&DL thừa nhận, vướng nhất hiện nay chính là Luật Đất đai và quản lý tài nguyên vẫn chưa tháo gỡ được.

“Nếu làm trang trại để cho ra sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm OCOP thì giá thuê đất thấp, nhưng chỉ cần kết hợp du lịch thì giá đất lại tính theo giá thương mại, dịch vụ. Ở nông thôn nếu tính giá thương mại thì làm du lịch không có doanh thu đủ bù chi nên các doanh nghiệp và cơ sở du lịch không mặn mà. Hiện nay nhiều tỉnh cũng bị vướng như Quảng Nam và họ cũng đã đề nghị Trung ương xem xét điều chỉnh nhưng đến nay vẫn chưa tháo gỡ được. Nói chung thẩm quyền này thuộc Trung ương chứ không phải tỉnh” - ông Hồng nói.

Theo ông Hồng, để hỗ trợ các farm, thời gian qua Quảng Nam đã đầu tư hạ tầng giao thông, quảng bá điểm đến, đào tạo, tập huấn nguồn nhân lực...

Ngoài ra, Sở cũng tiến hành điều tra, thống kê các điểm có thể phát triển du lịch cộng đồng và các trang trại có thể kết hợp làm du lịch, sau đó nghiên cứu và tiếp tục đề xuất Trung ương có chính sách cho làm thí điểm, hạn chế đất bỏ hoang gây lãng phí tài nguyên.

Chờ cơ chế sau sáp nhập

Ngày 17/12/2021 HĐND TP.Đà Nẵng ban hành Nghị quyết 82 về thống nhất chủ trương thực hiện thí điểm khai thác dịch vụ du lịch kết hợp phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản trên địa bàn huyện Hòa Vang.

Thời gian thực hiện thí điểm từ năm 2022 đến năm 2025. Số lượng thí điểm tối đa không quá 15 mô hình.

Nghị quyết này giúp gia tăng giá trị kinh tế, tạo sinh kế mới cho người dân nông thôn. Cạnh đó, đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của người dân đô thị nhưng không thay đổi mục đích sử dụng đất, rừng; không thay đổi kết cấu và hiện trạng đất, rừng. Nghị quyết đặt yêu cầu các hạng mục cơ sở vật chất được lắp dựng phải bằng vật liệu thô sơ, thân thiện với môi trường, không phá vỡ cảnh quan chung.

Tuy nhiên, theo ông Hoàng Nhật Nguyên - Chủ cơ sở Leaf Village&Farm Làng Lá (Hòa Vang, TP.Đà Nẵng), việc ban hành Nghị quyết 82 mới chỉ tạo điều kiện cho doanh nghiệp được kinh doanh du lịch dưới tán rừng còn những vấn đề về thuế hay tiền thuê đất cũng không có sự khác biệt lớn. Farm Làng Lá nằm trong số 15 mô hình thí điểm du lịch kết hợp với nông lâm nghiệp của thành phố Đà Nẵng được khai trương hồi tháng 2/2025 nhưng đến tháng 12 này đã hết hạn.

Một số ý kiến cho rằng, để mô hình farmstay phát triển bền vững và hiệu quả, sau khi sáp nhập với TP.Đà Nẵng, chính quyền cần xây dựng cơ chế chính sách và quy định riêng về farmstay trong thành phố mở rộng, nhất là những chính sách về quản lý đất đai rõ ràng, linh hoạt. Đồng thời có cơ chế ưu đãi về tài chính, kỹ thuật cho các chủ đầu tư farmstay như ưu đãi vay vốn, lãi suất thấp cũng như mở rộng các yêu cầu về hạ tầng và kỹ thuật… để giúp farm phát triển đúng hướng, bền vững.