Khói sóng sông Thu

Chúng tôi lần hồi theo mùi hương từ làn khói nọ. Là mùi dầu phụng khử nén, mùi con tôm rim thấm vị với thịt ba chỉ - tổng hòa những mùi hương đặc trưng của tô mỳ Phú Chiêm.

Chị Lê Thị Phú (người làng Triêm Nam) tươi rói đon đả mời khách ghé chơi nhà. Đòn gánh núng nẩy trên đôi vai người phụ nữ gắn với nồi mỳ Phú Chiêm ra phố, mang về những nhịp vui. Vui, bởi sáng nay gánh mỳ trở về nhẹ tênh.

Người làng Triêm Nam ở doi dất với đường dẫn bắt đầu từ phía này cầu Câu Lâu, hồ như người phụ nữ nào cũng biết cách để làm nên hương vị tô mỳ Phú Chiêm đặc sắc. Chị Phú nói, nhà mình có ba đời bán mỳ gánh. Bà ngoại bán rồi đến mẹ cũng theo nghiệp, chị cũng nối nghề mẹ bán mỳ.

Về đến nhà, chị lấy thịt, tôm và trứng cút đã dặn bạn hàng đem đến, rửa sạch để ráo nước, chuẩn bị rau sống, gia vị, một bếp củi được nhóm lên để xíu thịt và rim tôm làm nhưn mỳ cho ngày mai. Cứ thế, theo cuộc mưu sinh, ngày nắng cũng như ngày mưa, trừ khi đau ốm mới nghỉ. Thu nhập từ gánh mỳ chị xây nhà cửa khang trang, nuôi hai đứa con đang tuổi ăn học.

Khói bay lên từ gian bếp người phụ nữ trung niên, tôi mơ hồ nghĩ về những làn khói theo con sóng bên sông, bừng lên trong nắng sớm. Những lọn khói bếp thơm mùi thương khó của vạn đò thưở xưa, dừng ngang bến này.

Hay mùi còn đọng của trăm năm thương hồ dọc dài bến sông Thu, tiếng đàn bà gọi hàng, tiếng đàn ông hò nhau chất hàng cho bạn nguồn... Như dòng ký âm của lịch sử còn vang trong cuộc đất “đứa con phù sa” của Thu Bồn.

Đầu con dốc làng mỳ Triêm Nam là nhà bà Trần Thị Ký - đã có hơn 40 năm bán mỳ gánh. Ngày bé, bà nói, kinh nghiệm để bà nhận ra tháng Chạp sắp về là từ những làn khói tỏa lan trên mặt nước, khi ghe thuyền nhả khói cùng tiếng phành phạch đặc trưng loại phương tiện đường sông.

Lũ trẻ con ngày ấy chạy chân trần lon ton theo mẹ, theo dì nhóm bếp, gánh nước tưới rau. Mùi đất ẩm, mùi cỏ non, mùi hạt giống đội đất nảy mầm, mùi than tro trong bếp lẫn vào nhau mỗi khi có gió thổi...

Bà Ký kể rằng mỳ Phú Chiêm nhưng người làng Triêm Nam nấu ngon nhất, nguyên gốc nhưn của tô mỳ chỉ có con tôm và vài lát thịt xíu, thêm rau sống, dầu phụng khử củ nén, lá hành, bánh tráng và đậu phụng rang giã giập. Hương vị đặc biệt làm nên thương hiệu mỳ Phú Chiêm là nồi nước nhưn, chỉ cần gắp con tôm rim cho vào miệng đã biết được “khí chất” nồi nhưn.

Những đứa con của làng rời đi, mang theo hương vị của xứ sở. Nhưng chắc chắn, mùi hương sâu thẳm từ con đất ngôi làng dọc triền sông này, khó thể nào gói ghém trong chặng mưu sinh. Mùi của khói sóng sông Thu!