Du lịch

Bước tiến du lịch sau 50 năm

VĨNH LỘC • 30/01/2025 16:01

Từ một địa phương “trắng” về du lịch, qua nửa thế kỷ phát triển, Quảng Nam đã trở thành trung tâm du lịch hàng đầu khu vực và cả nước, đóng góp lớn vào sự phát triển, tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Kết quả này ghi nhận suốt hành trình dài nỗ lực vượt khó vươn lên trong khai thác hiệu quả những tiềm năng, lợi thế vùng đất di sản văn hóa thế giới.

(QNO) - Từ một địa phương “trắng” về du lịch, qua nửa thế kỷ phát triển, Quảng Nam đã trở thành trung tâm du lịch hàng đầu khu vực và cả nước, đóng góp lớn vào sự phát triển, tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Kết quả này ghi nhận suốt hành trình dài nỗ lực vượt khó vươn lên trong khai thác hiệu quả những tiềm năng, lợi thế vùng đất di sản văn hóa thế giới.

Năm 2024, Quảng Nam đón 8,02 triệu lượt khách du lịch (hơn 5,5 triệu lượt khách quốc tế), vượt 0,95% so với thời điểm đỉnh cao trước đại dịch COVID-19 (năm 2019). Doanh thu du lịch ước đạt 9.200 tỷ đồng, tăng 19% so với cùng kỳ, thu nhập xã hội từ du lịch ước đạt 21.620 tỷ đồng đưa du lịch tiệm cận mục tiêu trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Đây là những con số thật sự ấn tượng nếu nhìn lại điểm xuất phát của ngành du lịch Quảng Nam hầu như không có gì.

Thời điểm 50 năm trước, sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975), toàn tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng chỉ có một doanh nghiệp du lịch duy nhất là Công ty Du lịch Quảng Đà (tháng 10/1975 đổi thành Công ty Du lịch Quảng Nam - Đà Nẵng) trực thuộc UBND tỉnh, dù vậy lúc đó khái niệm du lịch dường như khá lạ lẫm.

Ông Đinh Hài - nguyên Giám đốc Sở VH-TT&DL nhớ lại, năm 1993, Sở Du lịch Quảng Nam - Đà Nẵng được thành lập nhưng hoạt động du lịch cũng chủ yếu tập trung tại thành phố Đà Nẵng. Năm 1995 sau hội nghị về bảo tồn phố cổ Hội An, ý niệm phát triển du lịch mới được nhắc đến xuất phát từ thông điệp của cố KTS. Kazid, người Ba Lan khi đưa ra nhận định người Hội An sẽ làm ra tiền và giàu từ những ngôi nhà cổ.

“Lúc này, Hội An chỉ có cơ sở lưu trú đầu tiên với 4 phòng ở của Công ty Thương mại và dịch vụ Hội An, khách đến đây chủ yếu tham quan, lưu trú chưa nhiều. Riêng Mỹ Sơn, bắt đầu từ những năm 1992 – 1993 mới đón những đoàn khách tham quan đầu tiên nên không ai tin Quảng Nam có thể phát triển du lịch” – ông Hài kể.

Năm 1997, Quảng Nam tái lập tỉnh, Sở Thương mại và Du lịch chính thức ra đời đánh dấu cột mốc về một ngành kinh tế mới của tỉnh. Tuy nhiên, du lịch chỉ thật sự khởi sắc khi Hội An và Mỹ Sơn được UNESCO công nhận di sản văn hóa thế giới (năm 1999), lượng khách du lịch bắt đầu tăng cao đột biến, nhiều khách sạn nhỏ cũng lần lượt ra đời như Thanh Bình, Thùy Dương, Phố Hội, Vĩnh Hưng… Làn sóng đầu tư vào du lịch Quảng Nam cũng chuyển động với những khu resort lớn được xây dựng ven biển như Victoria, Hội An Beach Resort, The Nam Hải, Paml Garden Resort….

Cùng đó, hoạt động xúc tiến quảng bá du lịch cũng bắt đầu được triển khai hướng đến thị trường khách quốc tế. Đầu tiên, phải kể đến sự kiện Quảng Nam - Hành trình di sản 2003 và chuyến Roadshow đầu tiên đến Thái Lan nhằm giới thiệu, đón đầu dòng khách trung chuyển quốc tế tới đất nước này.

Festival di sản 2010 đánh dấu bước chuyển mới khi không gian du lịch Quảng Nam đã mở rộng ra xa phố cổ với điểm đến BhờHôồng (Đông Giang), mở ra khả năng đa dạng tài nguyên du lịch của tỉnh có rừng có biển, làng nghề, thủ công mỹ nghệ… Cũng trong năm này, đánh dấu bước ngoặt lần đầu tiên Quảng Nam đón 2,4 triệu lượt khách du lịch (khách quốc tế đạt 1,17 triệu lượt).

Năm 2007, Tỉnh ủy Quảng Nam ban hành Nghị quyết 06 xác định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn. Nghị quyết được xem là bước chuyển mạnh mẽ về nhận thức của chính quyền và nhân dân đối với ngành kinh tế du lịch. Đồng thời đóng vai trò quan trọng, giải quyết nhiều vấn đề đời sống, xã hội, góp phần bảo tồn, giao lưu văn hóa, giữ gìn cảnh quan môi trường. Trong 15 năm sau đó, tốc độ tăng trưởng du lịch Quảng Nam hàng năm luôn đạt 2 con số.

Nếu như năm 2007, Quảng Nam đón 2 triệu lượt khách du lịch (trên 1 triệu khách quốc tế) thì 10 năm sau, năm 2017 đã đón 5,35 triệu lượt khách (2,8 triệu khách quốc tế), đồng thời đạt đỉnh cao nhất vào năm 2019 (thời điểm trước dịch COVID-19) khi đón gần 7,7 triệu lượt khách tham quan, lưu trú (gần 4,56 triệu lượt khách quốc tế).

Ông Nguyễn Thanh Hồng - Giám đốc Sở VH-TT&DL nhìn nhận, du lịch Quảng Nam chính là sự tiếp nối liên tục của du lịch Quảng Nam - Đà Nẵng, mặc dù những năm sau giải phóng khái niệm du lịch hầu như còn khá xa lạ với chính quyền và người dân. Tuy nhiên, tất cả đã hoàn toàn thay đổi khi Đô thị cổ Hội An và Khu đền tháp Mỹ Sơn được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa thế giới. Qua đó, thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động du lịch phát triển.

Hội An dần trở thành trung tâm du lịch của tỉnh với nhiều sản phẩm, dịch vụ nổi bật mang tính trải nghiệm cao như Đêm rằm phố Hội, Phố không động cơ… Không gian du lịch cũng tiếp tục được mở rộng, lan tỏa đến các làng quê, làng nghề, biển, đảo, nhất là khu vực phía Tây, phía Nam và Tây Nam của tỉnh.

Ông Nguyễn Sự - nguyên Bí thư Thành ủy Hội An cho biết, năm 1993 lần đầu tiên Hội An có một nghị quyết về phát triển du lịch, trong đó cho phép các thành phần kinh tế làm du lịch nhưng cũng đã vấp phải những ý kiến trái chiều vì cho rằng chỉ nhà nước mới được làm du lịch, thậm chí một cuộc đấu tranh tư tưởng rất dữ dội đã xảy ra là Hội An có cần thiết phát triển du lịch hay không.

Năm 1994, cơ cấu kinh tế Hội An vẫn là ngư, nông, công, tiểu thủ công nghiệp rồi mới đến du lịch, trong đó, ngư nghiệp thủy sản được xác định đứng đầu. Đến năm 1999 khi những lợi ích từ du lịch mang lại cho người dân và thành phố được thấy rõ thì du lịch mới thật sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Hội An.

Đến nay, sau 25 năm Đô thị cổ Hội An trở thành di sản văn hóa thế giới, ngành du lịch, dịch vụ, thương mại luôn chiếm tỷ lệ xoay quanh 70% trong tổng cơ cấu kinh tế của thành phố. Nhiều ngành nghề tiểu thủ công nghiệp, nông nghiệp cũng hướng vào mục tiêu phục vụ du lịch. Đặc biệt, đã hình thành đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp Hội An vững mạnh, trở thành đầu tàu thúc đẩy ngành du lịch, dịch vụ phát triển. Riêng năm 2024, ngành du lịch, dịch vụ, thương mại Hội An chiếm tỷ trọng 65,34%, tổng doanh thu toàn ngành du lịch tỉnh đạt hơn 5.231 tỷ đồng.

Tương tự, tại Khu đền tháp Mỹ Sơn, sau 25 trở thành di sản văn hóa thế giới tốc độ tăng trưởng hàng năm luôn trên 2 con số. Nếu như năm 1999 chỉ khoảng 22 nghìn lượt khách mua vé tham quan thì đến nay đã tăng lên hàng trăm lần. Năm 2024, Mỹ Sơn đón gần 446 nghìn lượt khách, doanh thu đạt khoảng 71,5 tỷ đồng, góp phần vào sự phát triển chung của du lịch Quảng Nam.

Tuy đạt được nhiều kết quả ấn tượng, nhưng cũng như nhiều địa phương khác, du lịch Quảng Nam đang đối diện những thách thức trước các vấn đề về môi trường xã hội, môi trường tự nhiên và con người… Thể hiện rõ nhất qua sự biến dạng các giá trị văn hóa truyền thống ở những vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; tình trạng thương mại hóa mối quan hệ giữa người dân địa phương và du khách; giữa người dân với nhau; môi trường, cảnh quan thiên nhiên bị can thiệp tác động…

Song, tổng thể của bức tranh du lịch xứ Quảng vẫn là những điểm sáng đáng tự hào. Thông qua hoạt động du lịch các giá trị văn hóa, làng nghề, cảnh quan, môi trường từng bước được bảo tồn, gìn giữ, phát huy hiệu quả; hạ tầng giao thông, dịch vụ được đầu tư hoàn thiện. Nhiều loại hình, sản phẩm du lịch mới ra đời như du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp, nông thôn, du lịch trải nghiệm, nghỉ dưỡng, về nguồn… mang đến nhiều lựa chọn cho khách.

Một số khu điểm du lịch mang tầm thế giới được đầu tư xây dựng như Hoiana, Vinpearl Nam Hội An, Cổng trời Đông Giang… từng bước lan tỏa hoạt động du lịch đến nhiều vùng quê, làng nghề trên địa bàn tỉnh, tạo công ăn việc làm cho hàng nghìn lao động tại chỗ, thúc đẩy kinh tế, xã hội địa phương phát triển.

Điển hình, có thể kể đến Hoiana mỗi năm đóng góp ngân sách hàng trăm tỷ đồng, giải quyết việc làm cho hơn 2.500 lao động địa phương, càng khẳng định vai trò quan trọng mà ngành du lịch mang lại trong phát triển kinh tế, xã hội Quảng Nam thời gian qua và những năm tới.

Thực hiện: VĨNH LỘC
Đồ họa: NGUYỄN TUẤN