Đừng “lụy” AI

Nhiều tiện ích

Trong bối cảnh báo chí hiện đại, AI mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Công nghệ này giúp nhà báo xử lý khối lượng dữ liệu lớn, tóm tắt thông tin nhanh chóng, và tìm kiếm nguồn tin hiệu quả.

Các công cụ AI như phân tích dữ liệu, tự động hóa nội dung, hay nhận diện xu hướng truyền thông giúp tiết kiệm thời gian, nâng cao chất lượng bài viết.

Nhà báo Dư Xuân Nha (Báo Bảo vệ pháp luật) chia sẻ, AI thực sự là “cuộc cách mạng” với người làm báo hiện đại. “AI hỗ trợ tôi tóm tắt báo cáo dài hàng trăm trang chỉ trong vài phút, giúp xác định các điểm nhấn quan trọng. Nó cũng gợi ý các nguồn thông tin liên quan, từ đó tôi có thể đào sâu vấn đề mà không mất quá nhiều thời gian.”

Theo nhà báo Dư Xuân Nha, AI không chỉ là công cụ tìm kiếm mà còn hỗ trợ phân tích dữ liệu phức tạp, ví dụ như số liệu thống kê hay báo cáo tài chính, giúp nhà báo đưa ra các bài viết sắc sảo hơn.

Ngoài ra, AI còn hỗ trợ phát hiện tin giả, nhận diện các mẫu thông tin sai lệch trên mạng xã hội, từ đó giúp nhà báo kiểm chứng nguồn tin nhanh hơn.

Các nền tảng như Google Fact Check Tools hay các công cụ phân tích dữ liệu lớn đều tích hợp AI, mang lại độ chính xác cao hơn trong việc xử lý thông tin. Trong thời đại thông tin bùng nổ, khi mỗi ngày có hàng triệu bài viết, bài đăng trên mạng, AI trở thành trợ thủ đắc lực, giúp nhà báo không bị “ngập” trong biển dữ liệu.

Làm chủ công nghệ

Mặc dù AI mang lại nhiều lợi ích, việc lạm dụng công cụ này có thể dẫn đến những phiền toái nhất định, thậm chí “dẫn dắt” nhà báo theo hướng sai lệch trong phân tích và xử lý dữ liệu.

AI thường dựa trên dữ liệu có sẵn để tạo nội dung, nên đôi khi suy diễn sai lệch hoặc thiếu chính xác nếu nguồn dữ liệu ban đầu không đáng tin cậy. Nội dung do AI tạo ra thường mang tính khuôn mẫu, thiếu sự tinh tế và cảm xúc, khiến bài viết trở nên khô cứng, khó chạm đến trái tim độc giả.

Ý kiến đáng chú ý của Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông (IPS) Nguyễn Quang Đồng cho biết, chỉ khoảng 34% phóng viên tại Việt Nam sử dụng công cụ như Google Analytics để phân tích dữ liệu độc giả. Trong khi đó, AI có thể cá nhân hóa nội dung theo từng nhóm bạn đọc rất hiệu quả.

“Người làm báo nên hiểu độc giả là ai, muốn gì, và đọc ở đâu. Nhà báo đừng tiếp cận AI bằng hai thái cực hoặc thay thế, hoặc chống đối. Hãy sống chung và tận dụng nó như một phần không thể thiếu, nhưng đừng để mất đi bản chất của người làm báo.

Trong một thế giới mà AI có thể “viết thay”, “nói thay”, “gợi ý thay” - điều duy nhất khiến nhà báo còn giữ được vị trí là năng lực tư duy độc lập, cảm xúc chân thật và dấn thân vào thực tế’ - ông Nguyễn Quang Đồng nói.

AI là công cụ hỗ trợ, không phải người thay thế nhà báo. Nếu lạm dụng, những người làm báo có nguy cơ đánh mất tính sáng tạo và khả năng kiểm chứng thông tin, yếu tố cốt lõi của nghề báo, dẫn đến các tác phẩm thiếu “hơi thở đời sống”.

Các bài viết do AI tạo ra có thể đầy đủ thông tin nhưng thiếu chiều sâu cảm xúc, không phản ánh được sắc thái ngôn ngữ hay những chi tiết nhỏ làm nên sức hút của một bài báo.

Một ví dụ dễ nhận thấy là khi viết về một sự kiện, AI có thể cung cấp số liệu, ngày giờ, nhưng khó truyền tải được cảm xúc của những người tham gia, sự sôi động của không khí, hay những câu chuyện bên lề mà chỉ nhà báo tận mắt chứng kiến mới ghi lại được.

Nhà báo Nguyễn Thanh Hiếu (Tạp chí điện tử Petrotimes) chia sẻ, để làm chủ công nghệ, nhà báo cần kết hợp giữa việc sử dụng AI và kỹ năng truyền thống. AI có thể hỗ trợ tìm kiếm, phân tích dữ liệu, nhưng việc kiểm chứng thông tin, khai thác nguồn tin từ thực tế, và sáng tạo nội dung vẫn phải do con người thực hiện.

Nhà báo cần trau dồi khả năng thẩm định, đánh giá dữ liệu từ AI, đồng thời giữ vững đạo đức nghề nghiệp để đảm bảo thông tin chính xác, khách quan.

“AI là một công cụ hữu ích, nhưng không thể thay thế vai trò của nhà báo. Việc làm chủ công nghệ, sử dụng AI đúng cách sẽ giúp nhà báo nâng cao chất lượng tác nghiệp, đồng thời giữ được tính sáng tạo và cảm xúc trong bài viết. Đừng “lụy” AI, hãy để nó trở thành trợ thủ đắc lực, giúp người làm báo ngày càng phát triển trong thời đại số” - nhà báo Nguyễn Thanh Hiếu nói.